Veraset ve İntikal Vergisi Nedir, Nasıl Hesaplanır?

Kişi miras ya da vasiyet gibi nedenler ile servet sahibi ise veraset ve intikal vergisi, bağış ya da başka durumlardan servet elde ediyorsa da intikal vergisi ödemekle yükümlüdür.

En çok merak edilen vergilerin başında gelen bu vergi türü hakkında bilgi almak için yazının ayrıntılarına göz atın, Gelir İdaresi’nin kaynak alarak hazırladığımız yazımızdan yararlanabilirsiniz.

Veraset ve İntikal Vergisi Hangi Durumlarda Verilir?

Veraset ve intikal vergisi bir kişinin ölümü, Türk Medeni Kanunu’na göre hukuki olarak ölüm (gaiplik) ve yapılan bağışlamalar durumlarında ödeme yükümlülüğüne tabi olur.

Kişinin ölümü üzerine mirası (malları, hakları ve borçları), Türk Medeni Kanunu maddelerine göre mirasçılarına geçer. Kanun vesilesiyle oluşan mirasçılığa “kanuni mirasçılık”, murisin iradesi ile meydana gelen mirasçılığa da “mansup mirasçılık” adı verilir.

Gaiplik Durumu Ne Demektir?

Gaiplik, bir kişinin ölüm tehlikesi bulunurken ortadan kaybolması veya yakınlarının bilgisi haricinde uzun bir süre kendisinden haber alınamaması sebebiyle ölmüş olabileceği düşüncesiyle, yakınlarının yaptığı başvuru üzerine mahkeme tarafından vefat ettiği kanısına varılmasıdır. Mirasçıların gaiplik kararı almak amacıyla mahkemeye başvuruda bulunabilmeleri için olay tarihinden itibaren; ölüm tehlikesi içindeyken kaybolma durumunda en az 1 yıl, uzun süredir haber alınamama halinde ise en az 5 yıl geçmiş olması koşulu aranmaktadır.

Veraset ve İntikal Vergisinin Mükellefleri Kimlerdir?

Veraset ve intikal vergisinden sorumlu olanlar, miras yoluyla veya ivazsız yani karşılıksız biçimde mal intikal eden gerçek ve tüzel kişilerdir.

Gerçek kişiler insanlardır. Türk Medeni Kanunu’nun 28. maddesine göre, Kişi olma hali, bebek dünyaya sağ olarak geldiğinde başlar ve ölümle son bulur. Çocuk hak ehliyetini, sağ doğmak koşuluyla, anne rahmine düştüğü andan başlayarak elde eder.

Tüzel kişiler, birden fazla gerçek kişinin özel bir amacı gerçekleştirmek için emek ve birikimlerini birleştirmeleri ile kurulan ortaklıklara denir. Tüzel kişiler yalnızca ölüme bağlı sebepler ile mirasçı olabilirler. Buna ek olarak, 5602 sayılı Kanunda belirtilen şans oyunları ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından oluşturulan yarışma ve çekilişlerde kazananlara yapılan ödemelerde kesilen vergilerin, sorumlu konumunda olan kişi ya da kuruluşlar tarafından beyan edilmesi gerekir.

Veraset ve İntikal Vergisi Oranları Nelerdir?

• İlk 1.700.000 TL için miras yoluyla intikallerde %1, ivazsız intikallerde %10
• Sonraki 4.000.000 TL’lik dilim için miras yoluyla intikallerde %3, ivazsız intikallerde %15
• Sonraki 8.700.000 TL’lik dilim için miras yoluyla intikallerde %5, ivazsız intikallerde %20
• Sonrasındaki 17.000.000 TL için miras yoluyla intikallerde  %7, ivazsız intikallerde %25
• Tutarın 31.400.000 TL’yi geçen kısmı için miras yoluyla intikallerde %10, ivazsız intikallerde oran %30

Bir kişiye; anne, baba, eş ve çocuklarından (evlat edinenlere yapılan ivazsız intikaller dışında) ivazsız mal intikali durumunda vergi, ivazsız intikallere ilişkin tarifede bulunan oranların %50’si uygulanır. 

Veraset ve İntikal Vergisi Örnek Hesaplama

Örnek: 2018 yılında vefat eden bir kişiden mirasçısı bulunan iki çocuğuna 500.000 TL miras kalmıştır. Her bir varise düşen miras payından 202.154 TL pay çıkarıldıktan sonra kalan meblağ veraset ve intikal vergisi matrahı kabul edilip tarife oranına göre vergilendirilecektir. Her bir varisin miras yüzdesi %50 (250.000 TL) olduğu için kişi başı meblağı: 

250.000 – 202.154 = 47.846 TL tutarındadır. Bu yüzden bir varisin mükellef olduğu toplam tutar: 47.846 X %1 = 478,46 TL şeklindedir ve bu meblağ vergi ödemekle mükellef olunan  andan itibaren 3 yılda her sene Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere 6 eşit taksite bölünerek ödenecektir. Buna istinaden ilk taksit miktarı 79,74 TL olacaktır. Diğer varis de aynı meblağda vergi verecektir.

Beyanname bu süre içinde verilirse vergi ziyai cezası verilmez ve gecikme faizi de uygulanmaz. Bunun yanı sıra miras tebliğ edilmek koşuluyla tekrar 15 günlük zaman verilir.

Veraset ve İntikal Vergisi’nden Hangi Durumlarda Muaf Olunur?

Kamusal muafiyetler: kamu kurumları, kamu yararına hizmet etmek için kurulan dernekler, yardım sandıkları gibi kurumlar vergisine tabi olmayan oluşumlar ve tüzel kişilere ait olup kamusal yarar sağlama hedefiyle eğitim, kültür, sanat vb. alanlarında eylemleri olan kuruluşlardır.

Diplomatik Muafiyetler: Yabancı devletlerin Türkiye’de yer alan elçilik ve konsolosluklarında çalışan ve bahsi geçen ülkenin vatandaşı olan memurlar ile resmi görev amacıyla Türkiye’de bulunan memurlar ile ailelerini içerir.

Veraset ve İntikal Vergisi’nde İstisnai Durumlar

1/1/2024 tarihinden itibaren 7338 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b), (d) ve (e) bentlerinde yer alan istisna tutarları;

• Evlatlıklar dâhil, füruğ ve eşten her birine isabet eden miras hisselerinde 1.609.552 TL (füruğ bulunmaması halinde eşe isabet eden miras hissesinde 3.221.082 TL),
• İvazsız suretle meydana gelen intikallerde 37.059 TL,
• Para ve mal üzerine düzenlenen yarışma ve çekilişler ile 14/3/2007 tarihli ve 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunda tanımlanan şans oyunlarında kazanılan ikramiyelerde 37.059 TL,

olarak dikkate alınacaktır.

Veraset ve İntikal Vergisi’nin Beyanı

Miras üzerinden sahip olunan mal için istisna meblağının altında kalsa bile beyanname sunulmalıdır. Karşılıksız geçen mallarda, istisna tutarının altında olanlarda beyanname zorunluluğu bulunmamaktadır.

Veraset ve İntikal Vergisi İçin Verilen Beyannamede Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Verginin matrahı, Vergi Usul Kanunu’na göre hesaplanan tutardan borç ve masrafların (vergi borçları, gazeteye verilen ilan masrafları gibi) çıkarılması sonucu netleşir. Varisler kalan malları Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nda bulunan değerleme ölçülerine göre belirleyeceklerdir. Bu kanunda değerleme ölçüsünden bahsedilmeyen mallar için Vergi Usul Kanunu’nun servetleri değerleme koşulları dikkate alınır. 

Eğer veraset yoluyla konut sahibi olduysanız ve ödemeniz gereken vergileri merak ediyorsanız, “Konut sahibi olanların ödemesi gereken vergiler” yazımıza göz atabilirsiniz. 

1)Gayrimenkul Beyanı

1.1.1983 tarihinden önceki dönem için rayiç bedel, 1.1.1983 tarihinden sonrası için ilgili yıla ait emlak vergisi göz önüne alınarak beyan edilir.

2)Ticari Sermaye Beyanı

Bilanço esasına göre tutulan defterlerde ölüm tarihine denk gelen takvim yılı bilançosu ya da ölüm günü bilançosu öz sermaye olarak esas alınır. İşletme hesabı esas alınarak tutulan

basit usul vergilendirmelerde ise vefat eden kişinin ölüm tarihindeki ticari varlığı beyan edilir.

3) Menkul Mal ve Gemi Beyanı

Taşınabilir(menkul) mal ve gemiler rayiç bedeller ile beyan edilir.

4)Hisse Senedinin Beyanı

Hisse senedinin borsada kayıtlı olması durumunda ölüm tarihinden önceki son üç senede borsada gördüğü en son işlem değeri baz alınır. Son üç senede borsada işlem görmediyse ya da kayıtlı değilse, üzerinde yer alan yazılı değer geçerli olur.

5)Borç Senedinin Beyanı

Senedin üzerinde yer alan yazılı değer beyan edilir.

6)Yabancı Paranın Beyanı

Borsa rayiç bedeli ile beyan edilir. Borsa rayici yoksa Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilecek döviz kuruna göre belirlenir.

7)Hakların Beyanı

Tescile tabi hakların değeri, tesisleri sırasında tapu siciline kaydedilen değeri baz alınarak beyan edilir.

Kaynaklar

VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ KANUNU GENEL TEBLİĞİ