İş Değişikliğinde Vergi Uygulaması

İş değişikliği kümülatif vergi matrahı

Türkiye’de elde edilen kazanca göre artan oranlı vergi uygulaması vardır. Temel olarak 5 farklı vergi dilimi bulunur ve elde edilen kazanç bu vergi dilimlerinden birini geçerse yeni bir hesaplama yapılır. Örneğin, 2024 yılı itibariyle ilk gelir dilimi 110.000 TL ve ikinci gelir dilimi 230.000 TL’dir. Bir kişi yılda toplam 120.000 TL kazanç elde ederse 110.000 TL üzerinden birinci dilimin vergi oranı ve geriye kalan 10.000 TL üzerinden ikinci dilimin vergi oranı uygulanır.

Normal şartlarda bir çalışan aynı işverenle çalıştığında bu vergiyi işveren çalışanın yerine öder. Yani, çalışan bu vergilendirme sürecinin sonucunu eline geçen maaş üzerinden anlayabilir.

Örneğin; 

Yılın ilk 5 ayı elde ettiğiniz gelir 110.000 TL ise ve sonraki 7 ay geliriniz 110.000 TL’nin üzerinde kalıyorsa elinize daha az maaş geçer. Bunun nedeni, işverenlerinizin sizin yerinize gelir vergisini ödemesidir. Bununla beraber işveren değişikliği olduğu durumda süreçte bazı farklılıklar meydana gelebilir.

İş değişikliği kümülatif vergi matrahı ise daha farklıdır. İş değişikliği durumu yaşandığında gelir vergisi sıfırlanıyor gibi düşünülür. Yani, yeni bir işverenle çalışmaya başlayan kişi için kümülatif hesaplama en başa döner. Bu duruma şu şekilde örnek verilebilir:

Bir çalışanın yılın ilk 6 ayı aynı işverenle çalıştığını ve 110.000 TL kazanç elde ettiğini varsayalım. Aynı çalışanın sonraki 6 ay da farklı bir işverenle çalışmaya başladığını ve yine 110.000 TL kazandığını düşünelim. Normal şartlarda vergilendirme kümülatif bir şekilde yapılsaydı bu çalışanın bütün yıl boyunca 110.000 TL ve 230.000 TL’nin altında kalan 120.000 TL için kümülatif oranla gelir vergisi ödemesi gerekirdi. Bununla beraber her iki işverenle de ayrı bir şekilde gelir vergisi hesaplanacağı için aynı çalışan eline geçen maaş aynı olmasına rağmen her iki kazancı için de ilk vergi dilimi üzerinden değerlendirilir.

İş değişikliği vergi dilimi noktasında çalışanların durumlarını sıfırlar. Böylece yeni bir işe başladığı zaman çalışanlar yeni baştan gelir elde ediyormuş gibi hesaplanır. Bu sayede iş değişikliklerinden kaynaklı oluşabilecek karışıklıkların önüne geçilir. Ayrıca Gelir Vergisi Kanunu’nda verginin kaynakta vergilenmesi esası bulunur. Yani, işvereni değiştirdiğinizde vergiyi devredemezsiniz. Bundan dolayı yeni baştan sürece başlarsınız.

Ücret gelirlerine göre vergi oranları

İş değişikliği vergi beyanı

Her ne kadar iş değişikliği yapıldığında vergi sıfırlanmış gibi gözükse de bazı özel durumlar bulunur. Bazı durumlarda iş değişikliği yapmış olmanız durumunda vergi beyanı vermeniz gerekir. İş değişikliğinde kümülatif vergi matrahı aşağıdaki durumlara tabiidir:

• Eğer birinci işvereninizden kazandığınız gelir 4. vergi dilimine (2024 yılında 3.000.000 TL) denk geliyorsa iş değişikliği vergi beyannamesi vermeniz gerekir. Geliriniz dördüncü vergi dilimini aştığı durumlarda vergi yükümlülüklerinizde değişiklik olur.
• Birden fazla işverenden maaş ödemeleri alıyorsanız ve ikinci işverenden aldığınız maaş ikinci vergi dilimini (2024 yılında 230.000 TL) aşıyorsa bu durumda vergi beyannamesi vermekle yükümlü olursunuz.

Her ne kadar iş değişikliğinde kümülatif vergi matrahı uygulanmasa da bazı özel durumlarda çalışanlar vergi beyannamesi vermelidir. Vergi beyannamesi vererek kümülatif vergi matrahını ödemekle yükümlü hale gelirsiniz. Belirli bir gelirin aşıldığı durumlarda vergi alındığı için iş değişikliği yaptığınızda elde ettiğiniz gelir miktarını göz önünde bulundurarak işlemlerinizi gerçekleştirmelisiniz. Sizin yerinize yanında çalıştığınız yeni işvereninizin beyanname verme zorunluluğu olmadığı için eğer bir problem yaşarsanız bundan tamamen siz sorumlu olursunuz. O yüzden süreçleri dikkatli bir şekilde takip etmeli ve gelir durumunuzu doğru ölçmelisiniz. İş değişikliği vergi borcu birikmemesine dikkat etmelisiniz. Aksi takdirde sonraki zamanlarda daha yüksek meblağlardan cezalarla ödemeniz gerekebilir.

En avantajlı kredi kartlarına göz atın!

İş değişikliği kabul edilmeyen durumlar

Bazı durumlarda aynı işverenle işe devam ettiğiniz varsayılır. Bundan dolayı bu durumlardan birini yaşadığınızda verginiz sıfırlanmaz, kümülatif bir şekilde kazancınızı ödemeye devam edersiniz. Genel olarak iş değişikliği olarak kabul edilmeyen durumlar aşağıdaki gibidir:

• Özel sektörde yer alan iki ayrı firma birleştiğinde ve tek bir şirket haline geldiğinde her iki işletmede çalışan kişiler de aynı işverenle devam ediyor varsayılır. Bundan dolayı bu durum bir iş değişikliği olarak nitelendirilmez. Yeni durumda birleşme sonucunda tek bir işveren bütün çalışanların ücretlerini ödemekle yükümlü hale gelir.
• Bir üst ve alt işveren olduğunu varsayalım. Eğer siz, üst işverene bağlı olan alt işverenden maaş alıyorsanız ve alt işveren işten ayrılırsa siz de işten ayrılmış sayılmazsınız. Üst ve alt ilişkisinden dolayı siz de direkt olarak üst işverene bağlısınızdır.
• Eğer ortaklık ilişkisinin olduğu bir şirkette çalışıyorsanız ve ortaklar işten ayrıldıysa bu sizin işveren durumunuzu etkilemez. Yani, aynı işletmeden maaş almaya devam edersiniz ve bu noktada bir iş değişikliği anlamı çıkmaz.
• Bununla beraber özel sektörde çalışırken ikinci bir işverenden ücret alıyorsanız bu iş değişikliği sayılır. 2. işverenden elde ettiğiniz gelir ikinci vergi dilimini aşarsa bazı uygulamalar yapmanız gerekir. Özel sektörden kamu kuruluşlarına geçenler de iş değişikliği yapmış sayılır.