Vergi Dilimi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Her yıl çeşitli oranlarda uygulanan bu kesinti, düzenli olarak gelir elde eden tüm vatandaşları ilgilendirir. Bu içeriğimizde “Vergi dilimi nedir?” sorusuna dair ayrıntılar cevaplar bulabilirsiniz.

Vergi dilimi nedir?

Vergi dilimi, çalışanların gelirleri oranında devlete ödemek zorunda oldukları payı gösterir. Vatandaşlar, elde ettikleri kazanca göre artan oranda gelir vergisine tabi olur. Artan oran, düşük gelirden daha az vergi alındığı anlamına gelir. Vergi diliminde yer alan yüzdelik rakamlar da buna göre sıralanır. Kazanç yükseldikçe vergi diliminde bir üst basamağa çıkılır ve ödenmesi gereken meblağ artış gösterir.

Vergi dilimi hesabı yapılırken yıllık gelir göz önünde bulundurulur. Bu basamakları oluşturan sınırlar ve oranlar, ödenecek miktarın belirlenmesi noktasında önem taşır. Örneğin; 30.000 TL yıllık gelire sahip bir çalışan, vergi diliminin birinci basamağında yer alır. Bu gerçek kişi, birinci basamaktaki %15’lik oran üzerinden 4.500 TL ödeme yapar. Yıllık geliri 40.000 TL olan ve %20’lik dilime giren bir çalışan ise ilk 32.000 TL’ye 4800; geriye kalan kısım için de 8.000 TL vergi öder.

Gelir vergisi kanununca açıklanan vergi dilimi oranları nedir?

Gelir vergisini düzenleyen 193 Sayılı Kanuna göre vergi diliminde yer alan oranlar her yıl yeniden belirlenir. Bu rakamların tespit edilmesinde güncel asgari ücret ve enflasyon oranı gibi değişkenler gözetilir. 2020 ila 2021 yılı arasındaki 12 aylık ortalamaya göre üretici enflasyonu %36,20 olarak açıklanmıştır. Bu rakam, 2022 yılındaki vergi dilimlerini tespit etmek için kullanılan yeniden değerleme oranını ifade eder.

2023 yılında belirlenen vergi dilimleri nelerdir?

2023 vergi dilimleri ücretliler ve ücret dışındaki gelirler için olmak üzere iki ayrı kategoride değerlendirilir. Bu ayrımı öğrenmeden önce güncel oranları bilmek isteyebilirsiniz. 2023 yılına ait vergi dilimi rakamlarını aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz.

Ücret gelirlerine göre vergi oranları

Ücret dışı gelirlerine göre vergi oranları

Söz konusu gelir vergisi dilimlerinden ve oranlarından hangisine dâhil olduğunuzu belirlemek için öncelikle kazancınızın türünü tespit etmeniz gerekir. Tablodan da anlaşılacağı üzere her iki kategoride uygulanan rakamlar değişiklik gösterebilir. Kazancınızın ücret ya da gelir olduğunu belirledikten sonra vergi dilimi ve oranı hesabı yapmanız mümkündür.

Ücretliler için uygulanan gelir vergisi

Ücretliler için gelir vergisi, çalışanın emeği sonucunda elde ettiği kazançtan yani maaşından yapılan kesintidir. Fakat bu kesintinin miktarını belirlemede yalnızca maaşın dikkate alındığını söylemek doğru olmaz. Bununla birlikte SGK ve işsizlik sigortası işçi payı gibi parametreler de ücretliler için uygulanan gelir vergisinde belirleyici olur.

Ücret dışındaki gelirler için uygulanan gelir vergisi

Ücret dışındaki gelirler, vergi mükelleflerinin çalıştığı işten aldığı maaşlar haricinde elde ettiği kazançları ifade eder. Bu kazançlardan yapılan kesintiler de gelir vergisi kapsamına girer. Söz konusu kazançların arasında şunlar yer alır:

• Ticari kazançlar
• Zirai kazançlar
• Serbest meslek kazançları
• Gayrimenkul sermaye iratları
• Menkul sermaye iratları
• Diğer kazanç ve iratlar

Yukarıdaki listede yer alan irat kelimesi, gelir getiren mülk anlamına gelir. Bu maddelere göre devletin vatandaşlara kazanç sağlayan tüm kalemleri gelir vergisi kapsamında değerlendirdiği söylenebilir. Mükellefler hem çalışma karşılığı aldığı ücretler hem de mal varlıklarından elde ettikleri kazançlar için farklı vergi dilimlerine tabi olur.

Sene boyunca elde edilen kazançlar üzerinden belirlenen vergi dilimi nasıl hesaplanır?

Vergi dilimi hesaplaması yapmak için öncelikle brüt maaşı yani çalışanın bordrosunda yer alan rakamı belirlemek gerekir. Bu maaş tutarına vergiler ve diğer tüm kesintiler dâhildir. Söz konusu meblağ üzerinden SGK işçi payı gibi kesintiler hesaplanır. Aşağıda vergi dilimi kesintisi için yapılan hesaplamanın detaylarını görebilirsiniz.

• Brüt maaş üzerinden %14 SGK işçi payı kesilir.
• Sigortalının brüt maaşından %1 işsizlik sigortası primi ödenir.
• Brüt maaştan bu kesintiler düşüldükten sonra vergi matrahına ulaşılır.
• Vergi matrahına göre hangi vergi dilimine ve oranına tabi olunduğu tespit edilir.

Yukarıda yer alan adımları takip ederek yıllık geliriniz için uygulanacak vergi oranını kolaylıkla öğrenmeniz mümkündür. Ancak bu oranların kümülatif olarak ilerlediğini hatırlatmakta fayda vardır. Yani gelirinizin yer aldığı vergi dilimine bağlı olarak; %15’lik, %20’lik, %27’lik ve %40’lık bölümler için ayrı ödemeler yapmanız gerekir.

Gelir vergisi dilimi ne zaman ve nereye ödenir?

Gelir vergisi ödemeleri iki taksit hâlinde yapılır. İlk taksit, mart ayının sonuna kadar yatırılmalıdır. İkinci taksidin ise temmuzun son gününe kadar ödenmesi gerekir. Basit usuldeki ticari kazançlardan ileri gelen gelir vergilerinde ise bu taksit ödemeleri sırasıyla şubat ve haziran ayının sonuna kadar yapılır. Gelir vergisi ne zaman ödenir sorusunun cevabını öğrenen kişiler, bu işlemi ne şekilde yapacağını da merak eder.

Gelir vergisi, maaşlı çalışanların ücretlerinden doğrudan kesilir. Stopaj vergisi kapsamında gerçekleşen bu kesinti sonucunda gerekli ödeme, işverenler tarafından yapılmış olur. Ancak ücret dışı gelir elde edenlerin bu ödemeyi ayrıca yapması gerekir. Dolayısıyla gelir vergisi nereye ödenir sorusunun iki farklı cevabı olduğu söylenebilir. Bu vergiyi ödemek için vergi dairelerini ya da bankaları tercih edebilirsiniz. Bu işlemin, internet bankacılığı kanallarıyla yapılması da mümkündür.

Gelir vergisi dilimi hangi durumlarda ve ne zaman sıfırlanır?

Kazanç şekline göre ödeme süreçleri değişiklik gösteren gelir vergisi dilimini sıfırlayan durumların başında yıl sonuna gelmek yer alır. Çalışanların ve ücret dışı gelir elde edenlerin vergi dilimleri her sene yeniden belirlenir. Bu sebeple vergi dilimleri, yeniden değerleme oranına göre tekrar tespit edilir. Bir diğer vergi dilimi sıfırlanması da çalışanın iş değişikliği yapmasından kaynaklanır. Sigortalı işçi başka bir işverene bağlı olarak çalışmaya başladığında söz konusu durum gerçekleşir.