Kümülatif Vergi Matrahı Nedir ve Nasıl Hesaplanır?

Kümülatif vergi matrahı nedir?

Çalışanlar, bir yıllık kazançlarının üzerinden hesaplanan tutarlara göre gelir vergisi öder. Gelir, gerçek kişilerin bir takvim yılı içindeki kazançları ve iratlarının safi tutarıdır. Bu safi tutarı tespit etmek için işverenler tarafından personellerin aylık brüt ücretlerinden bazı kesintiler yapılır. Brüt ücretten sağlık sigortası ve işsizlik payı gibi ödemelerin çıkarılmasıyla kümülatif vergi matrahına ulaşılır. Bu matrah, personelin dâhil olduğu vergi dilimini ve ödemekle yükümlü olduğu meblağı belirler.

KGVM bir diğer ifadeyle kümülatif vergi matrahı, sene sonunda gelirler üzerinden yapılacak ödemeyi ilgilendirir. Yani bu tutar her yılın başında sıfırlanır. Buradan hareketle ocak ayında hesaplanan ilk meblağın gelir vergisinin matrahına eşit olduğu söylenebilir. Takip eden aylarda safi tutarın birikerek ilerlemesi devam eder. Aralık ayının tamamlanmasıyla kümülatif gelir vergisi matrahı ortaya çıkar.

Gelir kümülatif vergi matrahı nasıl alınır?

İşverenler, yeni personel alımı sırasında kümülatif vergi matrahı belgesi talep edebilir. Bu belgede içinde bulunulan takvim yılının ilgili ayına kadar biriken vergi matrahı yer alır. Aynı yıl içinde birden fazla çalışma yeri değiştirenler, eski iş yerinden kümülatif vergi matrahı alabilir. Kümülatif vergi matrahı yazısı örneğini aşağıda görebilirsiniz:

Yukarıdaki örnek kümülatif vergi matrahı tablosunda yer alan rakamlar TL cinsinden değerlendirilir. Vergi dışı kazanç ise işsizlik primi ve sağlık sigortası ödemesinin toplamını ifade eder. Aralık ayı sonunda ulaşılan 216.000 TL tutarı, çalışanın hangi vergi dilimine girdiğini gösterir. Bu bilgilerin yer aldığı vergi matrahı belgesini son çalışma yerinizden alabilir, yeni işvereninize teslim edebilirsiniz.

Sigortalı çalışanlar kümülatif vergi matrahını nereden alabilir?

Sigortalı çalışanlar, ödemekle yükümlü oldukları primlerin yer aldığı kümülatif vergi matrahına farklı yollarla ulaşabilir. Kümülatif vergi matrahı, e-Devlet üzerinden alınabilir. Son üç yıla ait tahakkuk eden vergi matrahı ve miktarı gibi bilgileri e-Vergi levhası sorgulama hizmeti üzerinden öğrenmeniz mümkündür. İlgili sayfaya T.C. ve vergi kimlik numarası bilgilerinizi girerek kümülatif vergi matrahı sorgulama işlemini yapabilirsiniz.

Takvim yılı içerisinde kümülatif vergi matrahı taşınabilir mi?

İşverenler, kümülatif vergi matrahını takvim yılı içerisinde çalışanlarına ödediği ücretler üzerinden hesaplar. Personelin bu süre sona ermeden işten ayrılması ve başka bir yerde çalışmaya başlaması durumunda ise söz konusu matrahın belirlenmesinde kullanılan yöntem de değişiklik gösterir. Bu durumda her işverenin ödediği ücret üzerinde ayrı hesaplamalar yapılır. Yani iki farklı yerdeki kazançlar ortak bir hesaplamaya dâhil edilmez. İş değişikliğiyle kümülatif vergi matrahı taşınması sürecinde şu hususlar da göz önünde bulundurulur;

• Başka bir işverenle çalışmaya başlayanlar, önceki kümülatif vergi matrahını yeni çalışma yerine taşıyamaz.
• Personel aynı işverene ait başka bir çalışma yerine geçiş yaparsa kümülatif vergi matrahını taşıyabilir.
• Aynı anda iki farklı yerde çalışarak kazanç elde edenler, bu gelirler üzerinden ayrı ayrı vergilendirilir. Bunun sonucunda vergi matrahlarının birleştirilmesi ya da taşınması mümkün olmaz.

Yeni işveren, personelin bir önceki kümülatif vergi matrahını dikkate almaz. Ancak 7194 sayılı Kanun’un 311 Nolu Tebliğinde bu duruma bir istisna getirilmiştir. Aynı takvim yılı içinde çalışma yerini değiştiren personelin talebiyle işveren, önceki kümülatif matrah üzerinden vergi kesintisi yapabilir. Bu noktada matrahın yeni işverene taşınmasının yıllık vergi beyannamesi verme sorumluluğunu ortadan kalkar. 

Kümülatif gelir vergi matrahı nasıl hesaplanır?

Kümülatif vergi matrahı hesaplamasında brüt ücretten işsizlik primi ve genel sağlık sigortası kesintileri yapılır. Bunun için kullanılan formülü 20.002,50 TL tutarındaki güncel brüt asgari ücret ve %14’lük sigorta kesintisi gibi rakamlar üzerinden daha rahat anlamak mümkün olur. Aşağıda 2024 verilerine göre asgari ücret kümülatif vergi matrahı hesaplamasının nasıl yapıldığını görebilirsiniz:

• Genel sağlık sigortası kesintisi: 20.002,50 TL x %14= 2.800,35 TL
  • İşsizlik sigortası kesintisi: 20.002,50 TL x %1= 200,03 TL
    • Kümülatif Vergi Matrahı= 20.002,50 TL - (2.800,35 TL + 200,03 TL)= 17.002‬ TL

Hesaplama sonucunda ulaşılan tutar, bir aylık brüt asgari ücretten elde edilen matrahı ifade eder. 12 ay boyunca birikerek artan meblağ sonucunda toplam kümülatif vergi matrahına ulaşılır. Çalışana ait gelir vergisi oranı da bu toplam tutar üzerinden hesaplanır.