Halka Arz Nedir?

Halka arz; şirketlerin çağrı ve ilan yoluyla borsada hisse senedi satışı yapmasıdır. Kısaca büyük şirketlerin büyük paylarının, küçük paylara bölünerek satışa çıkarılması anlamını taşır. Hisselerini halka arz eden şirketler, yatırımcıların kim olduğunu önceden bilmez ve hisse senedi yatırımı yapan kişilerin ulaşabileceği bir borsada hisse satışı yaparlar.

Halka arz edilen hisse senetleri en önemli yatırım fonu araçları arasında yer alır. Borsa alım satımı sürecinde önemli bir rol oynar. Büyük şirketlerin hisselerine sahip olabilmek, yatırımcılar için büyük bir fırsat olarak görülür.

Tasarruflarınızı biriktirmeyi tercih ediyorsanız, bankaların mevduat hesaplarına sunduğu imkânları banka mevduat faiz oranları sayfamızdan görebilirsiniz.

Şirketler Neden Halka Arz Yöntemini Kullanır?

Şirketlerin halka arz yöntemini tercih etmesinin birden fazla sebebi olabilir. İlk aşamada şirketlerin ekonomisinin kötüye gittiği yönünde algı olsa da halka arz işlemi, şirketlerin piyasada daha iyi bir konuma erişmesini sağlamak için uygulanır.

Başarılı, aynı zamanda da büyüme oranları yüksek olan şirketler, faaliyet alanlarını genişletmek ve aynı zamanda kendi yatırımlarına da ekstra fon bulabilmek için bu yöntemi tercih ederler. Bunu yapmalarındaki en önemli sebep, finansal kaynaklardaki açıkları başka bir yere borçlanmadan, yatırımlar üzerinden sağlamak istemeleridir.

Halka Arz İşlemi Kaça Ayrılır?

Şirketlerin uygulamaya koydukları halka arz işlemleri farklı gruplarda incelenmektedir. Bu bağlamda halka arz çeşitleri, birincil ve ikincil olmak üzere iki gruba ayrılır. İşlemdeki hisse senetlerinin hangi grupta olduğu, yatırımcılar için önem arz eder.

Birincil Halka Arz

Daha önce halka açık olmayan şirketler birincil halka arz işlemi yaparlar. Birincil halka arz, bir şirketin ilk defa halka açılması ve hisselerini ilk kez borsada halka arz etmesi anlamına gelir. Bu şirketin hisseleri borsada ilk kez işlem görür.

İkincil Halka Arz

Halka arz ettiği hisselerin yetersiz kalması durumunda şirketler, ikincil halka arz işlemi yaparlar. İkincil halka arz, halka açık olup daha önce hisse senetlerini arz etmiş bir şirketin, halka arz oranının düşük kalması sebebiyle ikinci kez bu işlemi gerçekleştirmesi anlamına gelir.

Daha önce hisse senedi almadıysanız ve bu alanda yatırım yapmak istiyorsanız, “Hisse Senedi Nasıl Alınır?” sayfamızda sorularınıza cevaplar bulabilirsiniz.

Halka Arz Yöntemleri Nelerdir?

Halka arz edilecek hisse senetleri, belirli kurallar çerçevesine işleme konur. Birden fazla yöntem vardır ve her bir yöntemin kendine özgü kuralları mevcuttur. Şirketler ve yatırımcılar, borsada alım satım işlemlerini bu kurallar doğrultusunda gerçekleştirirler. Halka arz yöntemlerini şu 3 grupta toplamak mümkündür:

1. Borsada Satış Yöntemi
2. Talep Toplama Yöntemi
3. Talep Toplamaksızın Satış Yöntemi

Borsada Satış Yöntemi

Borsada satış yönteminde, ilgili borç düzenlemeleri de göz önünde bulundurularak, direkt borsa üzerinden hisselerin satışa sunulması gerçekleşir.

Talep Toplama Yöntemi

Talep toplama, yatırımcıların isteklerinin de devreye girdiği yöntemdir. Satışa sunulan piyasa araçları üzerinden yatırımcıların talepleri toplanır ve kurallar çerçevesinde değerlendirilerek satış işlemleri gerçekleştirilir.

Talep Toplamaksızın Satış Yöntemi

Bu yöntem, yatırımcılardan talep toplamadan yürütülen satış işlemini temsil eder. Borsada işlem görmeyen halka açık ortaklıklardan, nitelikleri belirli olan ortaklıklar dışında kalanların paylarının, aracı kurumlar kullanarak ya da direkt kendi kurumları üzerinden fiyat belirlenerek satış yapılması anlamına gelir.

Yatırım yapma konusunda tereddütleriniz varsa hisse senedinin yanında hazine bonosu ve devlet tahvili seçeneklerini de değerlendirebilirsiniz.

Halka Arz İşlemlerinin Şartları Nelerdir?

Hisselerini halka açmak isteyen şirketlerin, halka arz şartlarını içeren yasal süreçleri tamamlaması gerekir. Birbirini kapsayan birçok adımın tamamlanması sonrası halka açılma işlemi resmiyet kazanır. İşlemlerin başlaması için tamamlanması gereken adımlar ve yerine getirilmesi gereken şartlar şöyledir:

1. Aracı Kurumlarla İletişime Geçmek
2. Sermaye Piyasası Kurulu’na Başvuru
3. Şirket Verilerinin İncelenmesi
4. Halka Arz ve Talep Toplama
5. İşlem Görmeye Başlama ve Gong Töreni

Aracı Kurumlarla İletişime Geçmek

Şirketlerin halka açılabilmesi için ilk olarak bir aracı kurum ile iletişime geçmesi gerekir. Ardından sözleşme imzalanır ve süreç başlar. Söz konusu aracı kurum, halka arz konusunda yetkili konumda olmalıdır. Aracı kurum ile şirket arasında imzalanan sözleşmenin ardından, halka açılma işleminin ilk aşaması tamamlanmış olur.

Sermaye Piyasası Kurulu’na Başvuru

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ile sözleşme imzalanması, halka açılma sürecinin zorunlu tutulan adımlarından biridir. Bu sözleşme ile şirket, SPK’nın belirlediği şartları kabul eder. Şirketin SPK mevzuatına uygun bir şekilde düzenlenmesinin ardından, aracı kurum da SPK ile iletişime geçer ve halka açılma işlemleri için hazırlıklar devam eder.

Şirket Verilerinin İncelenmesi

Halka açılma işlemlerinin uygulanabilmesi için şirketlerin belli şartları karşılaması ve bu işleme uygun olması gerekir. Bu süreçte SPK ve Borsa İstanbul yetkilileri, ilgili şirketin genel faaliyetleri, piyasa değeri, merkez binası gibi temel durumlarını inceler. Şirketin şartları karşılaması durumunda uygunluğuna karar verir.

Halka Arz ve Talep Toplama

Önceki adımlarda yapılan başvuruların incelenmesi, değerlendirilmesi ve sonuçlandırılmasının ardından, şirketin payları halka arza hazır hâle gelir. Hisselerin halka açılması ile birlikte yatırımcılar, taleplerini aracı kurumlara ya da direkt bankalara bildirirler. Söz konusu tekliflerin kontrol edilmesi sonucunda süreç tamamlanma aşamasına ulaşır.

İşlem Görmeye Başlama ve Gong Töreni

Halka açılma işleminin tamamlanmasının ardından, şirketin resmî bir duyuru yapması gerekir. Söz konusu duyuru, Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) üzerinden yapılır. KAP’a yapılan duyuru sonrası şirket payları, borsanın ilgili bölümlerinde işlem görmeye açık hâle gelir. İlk gün borsada yapılacak bir gong töreni ile de resmiyet kazanır.

Halka Arzdan Sonraki Aşama Nedir?

Şirketin halka açık konuma geçmesi için borsa üzerindeki tüm işlemlerin sonuçlandırılması gerekir. Şirket payları ikincil piyasa içerisinde değerlendirilir. Kârlılık oranlarının yüksek olacağına inanan yatırımcılar, şirket hisselerini satın almaya başlarlar. Aynı zamanda şirketin yıllık kârı üzerinden işlem yapmak da mümkündür. Vakit veya bedelsiz pay ile temettü alma imkânının da önü açılmış olur.

Halka Arz İşlemlerinde Bankaların Payı Nedir?

Halka açık bir şirketin hisselerine yatırım yapmak için aracı kurumlara ihtiyaç duyulur. Bu süreçte bankalar da aracı kurum konumundadır. Dolayısıyla bankalar da halka arz işlemlerinde rol oynar. Aracı kurum olarak tercih edilen banka üzerinden, yatırıma konu olan hisselerin işlemleri kolaylıkla yaptırabilir ve kontrollerin düzenli bir şekilde yapılması sağlanabilir.

Söz konusu hisse senetlerinin alım satım işlemleri, dijital ortamdaki borsa üzerinden gerçekleştirilir. Dijital borsalarda favori yatırım aracı olan Bitcoin ve diğer kripto paralar hakkında bilgi almak için “Kripto Para Nedir, Hangi Amaçlarla Kullanılır?” yazımıza göz atabilirsiniz.

Halka Arzın Şirketlere Faydası Nelerdir?

Halka arz şirketlere faydası olduğu için tercih edilen bir yöntemdir. Farklı yönlerden avantajlar sağlar ve ilgili konularda desteğe ihtiyaç duyan şirketler için etkili bir çözümdür. Bu yöntem ile şirketler finansman kaynaklarını, marka değerlerini ve güvenilirliklerini artırabilirler. Söz konusu faydalar şöyle sıralanabilir:

Finansman Sağlamak

Şirketlerin belli dönemlerde girmiş oldukları yeni kollar ya da yeni çalışma alanları için finans kaynağına ihtiyaçları olur. Bu gibi durumlarda kredi kullanarak borçlanmak yerine halka açılma seçeneği ile direkt yatırımcılardan kaynak sağlamak mümkündür.

Mali Yapıyı Güçlendirmek

Halka açılmak, şirketlerin sermaye ve borç durumuna olumlu etki yapar. Bu kalemlerin dengelenmesinde önemli bir rol oynar. Şirketin sermaye yapısının güçlenmesinin yanında borç temin edilmesi konusunda da kolaylık sağlar.

Likit Para Sağlamak

Halka arz yöntemi, şirketlerin maddi anlamda kendi değerlerini hesaplaması için de oldukça önemlidir. Hisse senedindeki fiyatların arz ve talep ilişkisi içinde şekillenmesi sayesinde, şirketin para değeri de daha açık bir şekilde belirlenebilir. Bu durum ise aktif şirket değerini gösterir.

Prestij, Güven ve Değer Artışı

Alan fark etmeksizin halka arz edilen şirketlerin bilinirliği artar. Bilinirlik marka değerine de doğrudan etki ederek prestijin de artmasını sağlar. Prestiji yüksek ve halka açık şirketler ise müşterilerin, tedarikçilerin ve yatırımcıların güvenini kısa sürede kazanır. Güvenli bir şirkete yapılan yatırımlar başarı oranına da etki eder ve neticede şirketin maddi değeri de artış gösterir.

Globalleşme

Şirketlerin halka arz sayesinde borsa sektöründe yer alması, global anlamda da sermaye alanına açık hâlde olur. Bu da yabancı sermaye altında kote edilebilmesi ve ihraç işlemlerinde kullanılabilmesi anlamına gelir. Dolayısıyla söz konusu şirketler uluslararası piyasalarda bilinirliğe sahip olarak globalleşme konusunda avantaj yakalar.

Kurumsallaşma

Dünya standartlarında bir seviyeye gelmek için kurumsallaşma konusu oldukça önemlidir. Bu yüzden halka arzın şirket değerlerini resmî kurumlar üzerinden açık hale getirmesi ve değerlerin incelenerek belli bir sonuca varılması, kurumsallığı da beraberinde getirir. Belli dönemlerde finansal olarak istenen raporlar, belgeler, mali düzenlemeler gibi seçeneklerin inceleniyor olması, şirketin iç gelişimindeki değişimlerle birlikte kurumsallığın da önünü açar.

Halka Arza Katılanlar Nelere Dikkat Etmeli?

Halka açılmak şirketler kadar yatırımcıları da ilgilendiren bir işlemdir. Yatırımcılar, halka açılan şirketlerin durumunu değerlendirerek, borsa işlem saatleri dahilinde hisse senetlerine yatırım yaparlar. Halka arza katılan yatırımcıların, yatırım sürecinde birtakım detaylara dikkat etmesi gerekir. Söz konusu detaylardan bazıları şöyledir:

• Halka arz edilmiş olan şirketin izahnamesi, fiyat tespit raporları, finansal tabloları ve şirket hakkında yapılan araştırma raporlarının dikkatli bir şekilde ve gerekirse bir uzman eşliğinde analiz edilmesi.
• Söz konusu şirketin yanında, eğer varsa ortak olduğu şirketlerin de sektördeki itibarının birlikte incelenmesi, yönetim kadrosunun detaylı bir şekilde araştırılması.
• Hisse senetlerinin satışı sonucunda yatırımcılardan gelecek paraların hangi alanda ve ne niyetle kullanılacağının tespit edilmesi ve değerlendirilmesi.
• Fiyattan önce şirketin sektördeki öncülüğü, yatırımlarının değeri ve mali performansının istikrarı değerlendirilmek suretiyle alım işlemlerinin gerçekleştirilmesi.

Halka Arzın Yatırımcılara Avantajları Nelerdir?

Halka açılmak hem şirketler hem de yatırımcılar için ortak avantajlar doğurabilir. İki tarafın da çıkarlarını korumaya yönelik düzenlenen borsa satışı neticesinde, riskli durumlar da ortadan kalkar. Borsa işlemini avantajlı bir hâle getirmek ise finansal bilgi ile mümkündür. Avantaj sağlamak için öncelikle borsa öğrenimi şarttır. Halka arz avantajlarının yatırımcıları ilgilendiren kısımları şu şekilde sıralanabilir:

• Fiyat avantajı sayesinde büyük şirketlerde bile hisse sahibi olunabilir.
• Yatırımcılar için yatırım çeşitliliği fırsatı vardır.
• Riskin daha az, getiri ise daha çeşitlidir.
• Devamlı ve sürekli olarak doğru bilgi akışı sağlanır.
• Denetim ve kontroller devam ederken nakit para imkânı da devam eder.

Avantajlı yatırım araçları ve getirileri ile ilgili hesaplamaları HangiKredi’den yapabilirsiniz.

Halka Arzın Dezavantajları Nelerdir?

Yatırımcılar için halka arz dezavantajlı bir yatırım aracına da dönüşebilir. Yatırım yapılan şirketin değer artışı bu noktada çok önemlidir. Bu nedenle yatırım öncesi şirket iyi incelenmelidir. Halka açılmanın şirketler için de dezavantajları vardır. Bu dezavantajlardan bazıları şöyledir:

• Halka açılmak, dönemsel raporların hazırlanması gibi durumlar doğurur şirketlerin iş yükünü artırır.
• Aracı kurum ile çalışmak gibi pek çok faktör, yeni gider kalemleri doğurur ve maliyetlidir.
• Hissedar sayısı artar ve önemli kararlarda büyük hissedarların onayı da önem arz eder. Dolayısıyla karar alma süreçleri uzar.
• Yatırımcıların gelecekteki davranışları şirketin değer artışını olumsuz etkileyebilir.
• Halka açık şirketler şeffaf olmak ve faaliyetlerini açıklamak zorundadır. Bu durum rakiplere karşı bazı avantajların kaybolmasına sebep olur.

Kaynak: https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=18527&mevzuatTur=Teblig&mevzuatTertip=5