Kripto Para Nedir?

Aslında geçmişi daha eski olan bu sanal paralar, güvenilir bir teknolojiye erişene kadar yıllar 2009’u gösterdi. Günümüzde ise yoğun bir şekilde ilgi gösterilen bu paralar, hâlâ önemli bir kitle için büyük soru işaretleri taşımaktadır. Bu nedenle kripto para nedir, ne işe yarar, nereden alınır gibi pek çok bilinmezlik vardır.

Kripto Para Nedir?

Geleceğin en önemli ödeme aracı olması öngörülen kripto para; fiziksel bir varlığı bulunmayan, kriptoloji ile şifrelenmiş, tamamen sanal ve dijital bir para birimidir. Takas işlemlerinde ve bu paraları kabul eden işletmelerde ödeme aracı olarak kullanılabilir.

Kripto para birimlerinin en önemli özelliği, merkeziyetsizliktir. Yani bu paralar herhangi bir kişiye, kuruma, bankaya ya da devlete bağlı değildir. Merkezsiz olmasından dolayı güvenilirliği yüksek olan paraların merkezisyetsizliği, dağıtık muhasebe defteri (ledger) mantığıyla çalışan blockchain teknolojisinden gelmektedir.

Kripto paraların en temel özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

1. Merkeziyetsizlik
2. Yeni arz oluşturma kuralları
3. Sadece paranın sahibi tarafından verilen emirle el değiştirmesi
4. Aynı anda yapılan işlemlerden sadece bir tanesinin gerçekleşmesi
5. Kriptografi ile sadece sahibi tarafından sahipliğinin ispatı
6. Sahiplik ve işlem kayıtlarının varlığı

Daha basit açıklanacak olursa, kripto diye tanımlanan paralar ile kredi kartı ve banka hesaplarında bulunan paralar karşılaştırılabilir. Temelde bunların tamamı sanal paradır ve her işlemde, sistemdeki dijital veriler yer değiştirir. Aradaki tek fark, bankadaki paraların hem banka hem de devlet otoritesi altında olmasıdır. Kripto birimlerde böyle bir durum söz konusu değildir.

Daha detaylı bilgi için “Dijital Para ve Kripto Para Arasındaki Farklar” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.

Kripto Para Madenciliği: Kripto Paralar Nasıl Üretilir?

Coinlerin üretimi kullanıcı temellidir ve sınırlıdır. Dağıtık bir sistem üzerinden mining (madencilik) yöntemi ile üretilen paralar, belirli bir adet sınırına sahip oldukları için değerlidirler. Örneğin Bitcoin’in oluşturulması ile birlikte 21 milyon adet Bitcoin olduğu bildirilmiştir. Bu durum ise para üretiminin her geçen gün zorlaşmasına sebep olmaktadır.

Coin üretimi için yapılan mining ya da madencilik, bu adı, gerçek hayatta değerli madenlerin çıkarılması için zorlu süreçlerden geçilen fiziksel madencilikten almaktadır. Bilinen madenciliğin sanal ortama taşınmış hâli olarak kabul edilebilen mining, temelde bir bilgisayarın matematiksel işlemleri çözmesi ile yapılmaktadır. Bu süreçte işlemlerin çözülme zorluğu, bilgisayarın işlemci gücüne ve internet bağlantısının kalitesine bağlı olarak değişir.

Ayrıca isteyen herkes madencilik yapmaya başlayabilir ve coin üreticisi görevi yapabilir. Madencilik yapan kişiler, ilgili coinin ilk sahibi oldukları için, daha fazla kâr elde edebilme fırsatına sahip olurlar. Fakat madencilik için gereken donanımı kurmak için de belirli bir bütçeye ihtiyaç duyulur.

Kripto Paraların Güvenliği Nasıldır, Nasıl Korunur?

Kripto niteliği taşıyan para birimlerinin güvenilirliği hâlâ bir tartışma konusudur. Takas işlemlerinin gerçekleştirme sürecine bakıldığında, bir banka üzerinden, bir otoriteye bağlı paraların gönderilmesine göre çok daha güvenlidir. Çünkü bağlı bulunan bir merkez yoktur ve işlemler dağıtık bir ağda gerçekleşir. Gönderici ve alıcının cüzdan adresleri ile transfer yapılır ve her transfer, hem gönderen hem de sistem tarafından onaylanır. Önemli olan, takas ve transfer işlemlerini güvenilir kripto para siteleri üzerinden yapmaktır.

Coinler ile ilgili güvenlik riski, hack ve benzeri siber saldırılardan doğar. Bilgisayarlı bir sistemde kayıtlı olan paraların, hackleme yöntemi ile ele geçirilme olasılığı vardır. Fakat bu paraların bir cüzdana aktarılması, bu riski minimuma indirir. Ayrıca güvenilir bir borsa üzerinden işlem yapıldığı sürece bu risk daha da az olur.

Mevcut paraları korumanın en etkili yollarından biri kripto para cüzdanı kullanmaktır. Madencilik ile elde edilen paraların doğrudan cüzdana aktarılması önemlidir. Her para birimine ait farklı bir cüzdan bulunur ve sadece ilgili birime ait cüzdanlar arasında transfer yapılır. Uyumsuz bir cüzdana transfer yapmak, coin kaybına yol açabilir. Bu cüzdanlar, blok zincirinde güvenli bir şekilde çalışmaktadır.

Blockchain ya da Türkçe karşılığı ile blok zinciri teknolojisi, blok adı verilen ve sürekli büyüyen bir kayıt listesinin, kriptografik yöntemler ile güvenli bir şekilde birbirlerine bağlanmasını sağlar. Bu kayıt listesindeki her bir blok, bir önceki bloğun zaman damgasını ve hash fonksiyonunu da içerir.

Kripto Para Yasal mıdır?

Kripto birimlere sahip olan paraların yasal olma durumu, dünyanın her yerinde farklı olabilir. Çünkü bazı ülkelerde hükümetler, bu paralar ile ilgili madencilik, takas, transfer ve her türlü kullanımı yasaklamıştır. Bazı ülkelerde ise hükümetler tarafından tanınmış olan bazı coin birimleri vardır. Bu ülkelerde fiziksel işletmelerde dahi coin ile alışveriş yapmak mümkündür.

Türkiye’de ise bu konu ile ilgili herhangi bir yasal düzenleme yoktur. Dolayısıyla madencilik yapmak, coin barındırmak, borsada coin alıp satmak gibi işlemlerin yasa dışı olması söz konusu değildir.

Türkiye’de yasal olan coinler, bir yatırım aracına dönüşmüş durumda. Doğru bir yatırımla ciddi oranda kâr edilebilmektedir. Öyle ki krediyle kripto para yatırımı yatırımı yapanlar da mevcuttur.

Kripto Paradan Elde Edilen Kazanç Vergilendirilebilir mi?

Kripto para fiyatlarında meydana gelen dalgalanmalar, coin sahiplerinin kazanç sağlaması için bir fırsat yaratmaktadır. Kendine ait bir borsası vardır ve bu borsadaki arz - talep dengesi, coinlerin fiyatlarında değişkenlik yaratmaktadır. Doğru zamanlarda yapılan alım - satımlar sonucu kazanç elde etmek mümkündür.

Türkiye’de coinlerden elde edilen kazancın vergiye tabi tutulması ile ilgili bir yasal düzenleme yoktur. Fakat banka hesabına sürekli bir para girişinin tespit edilmesi hâlinde, ilgili devlet kurumunun vergi talep etme hakkı da bulunmaktadır. Çünkü vergi yasalarına göre, elde edilen her kazanç vergilendirilmelidir.

Kripto Para Nasıl Kullanılır?

Günümüzde kripto paralar, çoğunlukla yatırım aracı olarak kullanılmaktadır. Sürekli bir fiyat dalgalanması olduğu için, bir coini değeri düşünce satın almak ve yükselince satmak suretiyle kâr elde edilebildiği için, kazançlı bir yatırım aracı olarak kullanılır. Bazı ülkelerde alışveriş yaparken de coin kullanmak mümkündür.

Coinlerin fiziksel olarak varlıkları mevcut değildir. Sadece sanal ortamda mevcudiyeti görülür ve sanal olarak işlem yapılır. Fakat sahip olunan coinleri, gerçek paraya çevirmek de mümkündür. Borsada açılmış bir hesabın cüzdanında yer alan coinler, bir banka hesabına, TL olarak gönderilebilir.

Kripto Para Borsaları Nelerdir ve Nasıl İşlem Yapılır?

Kripto para borsası, zorlu madencilik süreçleri yerine reel para birimleri ile coin alınabilen web sitelerine ve mobil uygulamalara verilen isimdir. Kripto para piyasasından TL, euro, dolar ve benzeri reel para birimleri ile coin alınabilir ve aynı şekilde bu coinler satılarak reel piyasada geçerli bir para birimine dönüştürülebilir.

Mevcut kripto para listesinin ve anlık kripto para fiyatlarının görüntülenebildiği borsalarda isteyen herkes hesap açabilmektedir. Fakat bu borsalarda işlem yapmak için yeterli bilgi ve donanıma sahip olmak gerekir. Aksi hâlde kazanç sağlamak mümkün olmayabilir.

Hem Türkiye merkezli hem de yabancı merkezli olup global hizmet veren çok sayıda borsa bulunmaktadır. Bunlardan bazıları aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

Kripto para yatırımı da son yılların en önemli kazanç kapısı hâline geldi. Fakat fiyat dalgalanmalarından dolayı gelir sağladığı kadar zarara da neden olabilmektedir. Bu süreçte hangi kripto para alınmalı, hangisi gelecekte daha değerli olacak, hangisi daha kârlı gibi sorulara cevap bulabilmek gerekir.

Kripto para nasıl alınır, nasıl satılır ve nasıl kâr edilir gibi konularda finansal bir bilgiye sahip olmak, işlem yapma sürecinde faydalı olur. Canlı kripto para fiyatlarını takip etmek, kripto para grafiklerini okuyabilmek ve doğru bir şekilde kripto para analizi yapabilmek gerekir. Bu detaylar doğrultusunda, yerli ya da yabancı borsalarda hesap açmak suretiyle işlem yapılabilir.

Öncelikle hesaba bir miktar reel para aktarılır. Ardından site ya da uygulama üzerindeki yönergeler doğrultusunda, istenilen coin birimi satın alınabilir ve satılabilir. Dijital para cüzdanında biriken para ise bağlı bulunan banka hesabına aktarılarak Türk lirasına çevrilebilir.