Dijitalleşme, dünya genelinde hızla devam etmekte olan bir süreçtir.
İçindekiler
Geleceğin vazgeçilmez ödeme aracı olacağına inanılan bu dijital para nedir, nasıl kullanılır ve kaç çeşit dijital para vardır?
Dijital para; normal itibari paralarla aynı işlevi görebilen, ürün ve hizmet alımı yapılabilen, sadece elektronik ortamda var olan bir para türüdür. Banknot ve madeni paraların yaptığı işlemlerin tamamını yapabilme yeteneğine sahiptir fakat onlar gibi fiziksel bir varlığı söz konusu değildir. Ama türüne göre fiziksel bir karşılığa dönüştürülebilmesi mümkündür. Farklı sistemler ve birimler arasında dönüştürülebilir, transfer edilebilir. Yaratılma ve dağıtım maliyeti yok denecek kadar azdır.
Elektronik ortamda var olabilen ve herhangi bir alışverişin gerçekleşmesini sağlayan tüm unsurlar birer dijital para olarak kabul edilebilir. Dolayısıyla çok sayıda elektronik para türünün olduğunu söylemek mümkündür. Kripto paralar ve sanal paralar da dijital sınıfına dahil olur. Bu nedenle oyunlarda ve sosyal ağlarda geçerli olmak üzere yaratılmış para birimleri de bu sınıfta kabul edilir.
Banka hesaplarında bulunan paralar banka ortamında dijital değilken bilgisayar, tablet ve telefon gibi araçlar yardımıyla kullanıldığında dijital olur. Aynı şekilde kredi kartlarının içindeki paralar da bu şekilde dijital birim olarak kabul edilebilir. Fakat fiziksel kartlar, dijital birer paradan ziyade bu paraların ödeme araçları olarak kullanılır.
Dijital olarak var olan paralar, hem tüketicilere hem paraları yöneten otoritelere hem de banka ve benzeri aracı finans kuruluşlarına ciddi avantajlar sağlamaktadır. Ortaya çıkması ile birlikte tüm dünyada hızlı bir şekilde yayılmasının en önemli sebeplerinden biri budur. Otoriteler tarafındaki en önemli avantaj, yaratma ve dağıtma maliyetinin düşük olmasıdır. Örneğin bir banknot ya da madeni para üretmek daha yüksek maliyete sahip olan işlerdir.
Elektronik paralarla yapılacak işlemleri hızlandıran çok sayıda teknoloji vardır. Bu da yapılan alışverişte bir aracı olsa bile alışveriş anında o aracıya olan ihtiyacı kaldıran bir detaydır. Dijital alışverişler alıcı ve satıcı arasında anlık olarak gerçekleşir, bu alışverişin altyapısını sağlayan aracı kurumun işlemi yavaşlatacak bir görevi yoktur. Her şey otomatik olarak tamamlanır.
Dijital para kazanma yolları da ilgili paranın birimine göre avantajlı olabilir. Bu sınıfın en büyük unsurları, itibari paraların dijitale taşınmış hâlidir. Dolayısıyla bu paralar bir iş karşılığında kazanılır. Fakat yine bu grupta yer alan kripto birimler, mining adı verilen farklı bir sistem üzerinden kazanılır. Ayrıca itibari para birimleri dışında kalan elektronik para birimlerinin satın alınabilmesi de söz konusudur.
Elektronik paraların güvenilirliği, birimine göre değişir. Fakat bu parların büyük bir kısmı yasaldır ve bir otorite tarafından yönetilir. Yönetilen birimler ile işlem yapanların kimlikleri ve bilgileri şeffaf bir şekilde kayıtlarda tutulur. Merkezi ağlarda muhafaza edilen birimlerin güvenlik düzeyi biraz daha düşüktür. Çünkü bu ağlar siber saldırılara karşı her zaman güçlü değildir. Kriptografi gibi farklı şifreleme yöntemlerinin kullanıldığı birimler ise daha yüksek güvenlik düzeyi vadeder. Söz konusu birimlerin alınıp satıldığı dijital para piyasalarının güvenlik düzeyi de ciddi bir önem taşımaktadır.
Elektronik para işlemlerinizi daha güvenli bir ortamda yapmak ve olası risklerden korunabilmek için güvenli internet hizmetini tercih edebilirsiniz.
Elektronik para ile işlem yapabilmek için öncelik o paraya sahip olmak gerekir. Satın alınabilir ya da transfer edilebilir durumda olduğu için, dijital ortamdaki cüzdanlara ya da ödeme araçlarına yüklenmelidir. Bu işlem genellikle bir banka hesabı üzerinden gerçekleşir. Dijital para isimlerine göre işlem yöntemleri de değişir. Örneğin borsalar, web hizmetleri ya da oyun sağlayıcıları üzerinden de elektronik para satın almak mümkündür.
Türkiye, dijital/elektronik paralar konusunda pek çok ülkeden daha yavaş ve temkinli hareket etmektedir. Bu paralarla işlem yapılmasını engelleyen herhangi bir yasal düzenleme yoktur. Fakat aynı şekilde resmî olarak da çoğu dijital birim tanınmamış durumdadır. Örneğin dünya genelinde bu konuda ciddi adımlar atılmaya başlandı. Çin Merkez Bankası tarafından dijital yuan, Avrupa Merkez Bankası tarafından ise dijital euro projeleri başlatıldı. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın da konu ile ilgili bazı planları olduğu düşünülmektedir.
Teknolojik gelişmeler takip edildiğinde yakın gelecek hakkında fikir üretebilmek çok da zor değildir. Fiziksel olmazsa olmaz denilen pek çok unsur günümüzde dijital ortama taşınmış durumda. Paraların da dijitale geçiş yapması hem ticari işlemleri kolaylaştırdı hem de yeni yatırım yollarının açılmasının zeminini hazırladı. Kripto paralar, tek kullanımlık ödeme araçları, sadece belirli bir ortamda geçerli olan para birimleri gibi detaylar dikkate alındığında kullanım yaygınlığı da görülebilir. Bu nedenle dijital paraların gelecekte de artmaya devam edeceğini söylemek mümkündür. Öyle ki bazı uzmanlar, fiziksel paranın tamamen ortadan kalkacağını da düşünmektedir.
Elektronik paraların çok çeşitli olması alım - satım ve alışveriş konularında dikkat edilmesi gereken bazı detaylar doğurmaktadır. Bu aşamada paranın birimine, işlevine ve amacına çok dikkat etmek gerekir. Çünkü tüm süreç bu detaylar doğrultusunda ilerler.
Örneğin dijital para yatırımı yapmak gibi bir düşünce varsa, doğru dijital birimlere yönelmek gerekir. Her elektronik para yatırım için uygun değildir. Bu nedenle “Dijital para neden düşüyor?” sorusu da genel anlamda mantık içermez. Çünkü her dijital birimde fiyat dalgalanması söz konusu değildir. Alışveriş sitelerinde yer alan cüzdanlardaki paralar da dijitaldir fakat değeri sabit kalır. Yatırım için kripto ve benzeri birimlere yönelmek daha faydalıdır.
En yaygın dijital para türlerinden birisi kripto paradır. Peki kripto para nedir? Bu paralar, aslında kriptolama yöntemi ile şifrelenmiş dijital bilgi olarak var olan bir unsurdur. Bir bankaya, devlete, merkez bankalarına ya da herhangi bir otoriteye bağlı değildir. Bir tür yazılım olarak kullanıma açılır ve bilgisayarlı sistemlerin işlemci gücü üzerinden yapılan sanal madencilik ile elde edilir. Sınırlı sayıda üretildiği için değerlidir ve kendine ait bir borsada işlem gördüğü için fiyat dalgalanmaları yaşar.
Bu paralar kripto para cüzdanı adı verilen kişisel sanal depolarda muhafaza edilir. Her yatırımcının kendine ait bir cüzdanı vardır. Borsa işlemlerinde bu cüzdanların kodları görüntülenir fakat sahipleri anonim tutulur. Bitcoin ve altcoinler ile birlikte 8 binden fazla para birimi vardır. Bu birimlerin değeri, hacimlerine göre değişir. Dolayısıyla “Kripto para hacim nedir?” sorusunun cevabı, yatırımcılar için önemlidir.
Hacim ya da işlem hacmi, belirli bir para biriminin alım ve satım miktarlarını gösterir. Bu para birimlerinin ne sıklıkta el değiştirdiğini ve ne kadar popüler olduğunu ifade eder. Yatırım potansiyelini ölçme konusunda önemli fikirler verir.
Detaylı bilgi için “Kripto Para Hangi Amaçlarla Kullanılır?” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.
Bitcoin, Ethereum, Dogecoin ve diğer kripto para birimlerini elde edebilmek için aslında mining yani madencilik yapmak gerekir. Bu işlem, işlemci gücü çok yüksek olan bilgisayarlar gerektirir ve bilgisayarlar, birtakım işlemler içeren algoritmaları çözerek coin bulmaya çalışır. Fakat bu hem zor hem yüksek maliyetli bir iştir. Neyse ki borsalar sayesinde mining yapmadan da coin almak mümkündür. Peki bu borsalardan kripto para nasıl alınır?
Kripto para borsası, elinde coin bulunduranla coin yatırımı yapmak isteyenlerin buluştuğu ve coin alışverişlerinin gerçekleştiği ortamlardır. Kripto para canlı işlemler ile borsalardan alınabilir. Kripto para fiyatları da anlık olarak bu ortamlarda görüntülenebildiği için yatırım yapma imkânı da vardır. Türkiye’de hizmet veren borsalardan bazıları tabloda yer almaktadır.
Coinler üzerinden yatırım yapma konusunda şüpheli olanların aklında “Kripto para güvenilir mi?” gibi bir soru işareti vardır. Aslında coinlerin hepsi, birer para olarak güvenilirdir. Çünkü merkeziyetsiz bir yönetime ve kriptoloji gibi bir şifreleme sistemine sahiptir. Fakat yatırım açısından bakıldığında tüm coinler güven vermez. Bu aşamada kripto para analizi yapmakta fayda vardır.
Kripto para yatırımı yapmadan önce ilgili coinler analiz edilmeli ve özellikle grafikler doğru bir şekilde okunmalıdır. Piyasa değerinin çok yüksek ya da çok düşük olmasından ziyade zaman içerisindeki hareketlerine bakmak gerekir. Risk her zaman vardır ve bu açıdan güvenilebilecek para birimleri dönemsel olarak değişir.
Günümüzde bile işlem hacmi devasa boyutlara ulaşmış olan kripto paraların geleceği ile ilgili olumsuz konuşmak neredeyse imkânsızdır. Bu konudaki en önemli detay, ülkelerin coinleri resmî olarak tanımaları ile ilgilidir. Bazı ülkelerde gerçek para gibi kabul gören coinler, bazı ülkelerde tamamen yasaklanmıştır. Türkiye’de işlem yapmaya yasal olarak engel olan bir kripto para düzenlemesi yoktur ama aynı şekilde, bu paraların geçerliliği de henüz kabul edilmemiştir. Yine de bazı kurumlar, coinler ile ödeme almaktadır.
Kripto paralar, dijital para olarak kabul edildikleri için bu iki kavram birbirine sıklıkla karıştırılmaktadır. Aslında iki kavram arasında çok belirgin bazı temel farklar vardır. Dolayısıyla dijital ve kripto birimler birlikte anılabilen ama birbirleri ile aynı olmayan iki grubu ifade eder.
27.03.2023
23.03.2023
20.03.2023
17.03.2023
Yorum Yazın
Konuyla ilgili sormak ya da eklemek istedikleriniz için yorum bırakabilirsiniz.