4A, 4B, 4C Sigorta Tanımları ve Özellikleri

Sigorta çalışanları, sunulan güvencelerden faydalanma şartları ve hakları bakımından farklı kategorilere ayrılır. Bu kategorileri belirleyen diğer unsurlar ise çalışma türleri ve mesleki alanlar olarak sıralanabilir. Bu sıralama, eskiden SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı olarak yapılırken 2006 yılındaki bir düzenlemeyle her biri SGK altında toplandı. Yeni sisteme göre çalışanlar 4A, 4B ve 4C sigorta kapsamı altında faaliyetlerine devam ederler. Düzenlemeyle gelen bu sigorta kolları hakkında detaylı bilgi almak için yazıyı okuyabilirsiniz.

4A, 4B, 4C sigorta sistemleri nedir?

4A, 4B, 4C sigorta kolları, Türk vatandaşı olan ve aktif çalışan kişilerin sosyal güvencelerden faydalanabilmesini sağlayan sistemlerdir. Üç sigorta kolu da Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) bağlıdır. Bu sistemlerin tümü, vatandaşlara sosyal güvencelerden yararlanmanın yanı sıra gerekli şartlar yerine getirildiğinde emekli maaşı alma hakkı tanır.

4A, 4B, 4C sigortalarını daha iyi anlamak için tek tek incelemek gerekir. Buna göre 4A sigorta kolunun eski adıyla SSK olarak bilindiği söylenebilir. Eskiden Sosyal Sigorta Kurumuna prim ödeyenleri dâhil eden bu sistemin ismi, SSK’nin SGK’ye geçişiyle 4A olarak değişti. 4B sigorta ise eski adıyla BAĞ-KUR dur. Hemen hemen herkesin aşina olduğu Emekli Sandığı da yeni düzenlemelerle 4C sigorta kolu şeklinde anılır. Sigorta kolları açıklamalarını öğrenmek, çalışanın hangi sisteme dâhil olduğunu netleştirmeyi kolaylaştırır.

Bu sigorta sistemleri kimleri kapsar?

Yukarıda açıklanan sigorta kolları, Türkiye’deki iş faaliyetlerini üç temel alana ayırır. Her biri farklı iş alanını kapsayan sistemlere içkin çalışan grubu da değişiklik gösterir. Bu anlamda sigorta kollarına göre çalışanlar şöyle özetlenebilir:

• 4A sigorta: 4A sigorta koluna dâhil olan kişiler, sözleşmeli olarak özel bir işyerinde çalışır.
• 4B sigorta: 4B sistemine kayıtlı olan kişiler, kendi mesleğini sürdüren ve bağımsız faaliyet gösteren çalışanlardır. Serbest meslek grupları, esnaflar ve sanatkârların hepsi bu sigorta koluna kayıtlanır.
• 4C sigorta: Bu sistem, devlet memuru olarak hizmet gösteren kadrolu çalışanları kapsar. Ek olarak Devlet Personel Başkanlığının ve Maliye Bakanlığının ortak bildirisine göre belli bir adetle ücret sınırı çerçevesinde sözleşmeyle çalışanlar da sisteme dâhil tutulur. Buna göre 1 yıldan az süreli ya da mevsimlik çalışan kişiler de 4C sigorta kolunun içerisinde hizmet göstermiş sayılır.

4A ve 4B sigorta sistemlerinden yararlanabilmek için işverenin primleri usulüne uygun şekilde yatırması gerekir. Tüm bu sosyal sigorta kolları, ileride emekli maaşı almak için gereklidir. Ayrıca kendinizi güvence altına almanızda sigorta kollarının payı büyüktür.

Çalışma hayatında yer alan sigorta sistemlerinin özellikleri nelerdir?

Her bir sigorta kolunun farklı özellikleri vardır. Örneğin 4A zorunlu sigorta kolunun işleyişi, çalışanın brüt maaşı üzerinden sağlık, malullük ve emeklilik primlerinin, gelir vergisi kesintilerinin işveren tarafından yapılıp devlete ödenmesi olarak özetlenebilir. 4B’de ise çalışan, maaş üzerindeki gerekli kesintileri bizzat kendisi yaparak devlete öder. 4C sigorta kolundaki kesintilere ise işveren veya çalışan karışmaz. Bu sigorta sistemindeki kesintiler direkt olarak devlet tarafından yapılır. Sigorta kollarının özellikleri, sistemlerin farklı prim ödemelerine bağlı olmasını sağlar.

4C kapsamındaki çalışanlar haricindeki kişiler, zorunlu veya isteğe bağlı prim ödemesinden faydalanabilir. Bunun için bazı şartların sağlanması gerekir. 4A isteğe bağlı sigorta için karşılanması gerekli koşullar şöyledir:

• 30 günden az çalışmak
• Yarı zamanlı (Part-time) çalışan olmak
• Sigortalı olma zorunluluğu bulunmamak

Aynı şekilde 4B isteğe bağlı sigortadan yararlanmak isteyenler de kendi primlerini yatırmalıdır. Zorunlu sigorta sözleşmesi yapması gerekmediği hâlde prim yatıran herkes, isteğe bağlılık esasından faydalanarak sağlık hizmetleri ve emeklilikten yararlanma hakkını elde eder.

4A, 4B, 4C sigortaların farkları nelerdir?

4A, 4B ve 4C sigorta kollarının ortak amacı, kapsam altına giren çalışanlara birtakım güvenceler sağlamaktır. Sigortalı çalışanların hangi kola ait olduğu fark etmeksizin yararlanabilecekleri güvenceler şöyle sıralanabilir:

• Sağlık hizmetleri
• Emeklilik
• Malullük
• Ölüm aylığı

Yukarıda listelenen güvencelerden faydalanmak her çalışanın hakkı olduğu için hangi sigorta koluna bağlı faaliyet gösterildiğinin bir önemi yoktur. Sigortaların arasındaki farklılıklara ise 4B üzerinden örnek verilebilir. 4B çalışanları, kendi mesleklerini icra ettikleri için girişimciliği destekleyen çeşitli sigorta paketlerinden yararlanabilirler. Böylece üretim malzemelerini ve işyerlerini de güvence altına almış olurlar.

4A ve 4C çalışanlarının teminat altına almalarını gerektiren herhangi bir mesleki malzeme veya ofisleri bulunmadığı için farklı sigorta paketlerine ihtiyaçları yoktur. Çalışanların yararlanabileceği bazı hizmetler farklılık gösterdiği için sigorta kollarının ayrımı bu şekilde özetlenebilir.

Birbirinden farklı özellikteki sigorta kollarının primleri ne kadardır?

Sigorta kollarının primleri de tıpkı özellikleri gibi birbirinden farklıdır. Ödenecek prim tutarı, belirli dönemlerde değişiklik gösterir. 2024 yılında ödenecek tutarlar şu şekilde sıralanabilir:

Emeklilik şartları açısından incelendiğinde ödenmesi gereken toplam primler de sigorta kollarına gibi farklılık gösterir. 1 Mayıs 2008 sonrası 4A veya 4B sigortalı çalışanların ödemesi gereken primler sırasıyla 7200 ve 5400 gündür. 4C’lilerin ise emeklilik hakkı kazanabilmek için 9000 prim ödeme gününü doldurması gerekir.

4A, 4B, 4C sigorta hizmet dökümü nedir?

SGK’ye bağlı çalışanların prim ödeme ve sigorta bilgileri, “hizmet dökümü” adı altında bir belgeyle sisteme kayıt edilir. Çalışanların iş yeri, yaptıkları meslek ve sigortalılık tipi gibi konular farklı kodlarla belgeye işlenir. Ayrıca hizmet dökümünde sigortalılığın başlangıç tarihi, şimdiye kadar ödenmiş prim gün sayısı gibi bilgiler de bulunur. Söz konusu hizmet dökümü sayesinde çalışanlar sigorta primlerinin ödenip ödenmediğini rahatlıkla takip edebilirler. Üstelik ne kadar prim ödendiği de açık bir şekilde hizmet dökümünde yer alır.

SGK’nin sunduğu hizmet dökümü, maaş ve emeklilik yaşını sorgulamanın yanı sıra kıdem tazminatı benzeri işçilik haklarının hesaplanmasında da büyük bir öneme sahiptir. Tüm bu sorgulamaların yanı sıra hayat ve sağlık sigortalarınız hakkında detaylı bilgiye erişebilmek için SBM’yi ziyaret edebilirsiniz. SBM, sahibi olduğunuz tüm sigorta türleri hakkında sorgulamalarınızı yapabileceğiniz ve bilgiler edinebileceğiniz bir merkezdir.

Sigorta sistemlerinin hizmet dökümleri nereden sorgulanır?

Sigorta ve hizmet dökümü sorgulaması, e-Devlet üzerinden yapılabilir. E-Devlet, 4A sigortanın yanı sıra 4B ve 4C’li çalışanlar için de hizmet dökümü hizmeti sunar. Hizmet dökümünü sorgulamak için elektronik veya mobil imzanızla, internet bankacılığıyla ya da e-Devlet şifrenizle sisteme giriş yapabilirsiniz. Sisteme girdikten sonra SGK sayfasına gitmeniz gerekir. İlgili sayfadan “tescil ve hizmet dökümü” sekmesine tıklamalısınız. Karşınıza çıkan sayfa, size aradığınız hizmet dökümünü gösterir. 4A, 4B ve 4C sigorta sorgulamasını bu adımları takip ederek kolayca tamamlayabilirsiniz.

Yarınlarınızı güvence altına almak için ihtiyaç duyduğunuz bankacılık ürünlerini HangiKredi üzerinden sorgulayabilirsiniz. İhtiyacınıza uygun teklifler veren bankaları karşılaştırarak listeleyen HangiKredi sayesinde size hitap eden seçeneği kolayca değerlendirebilirsiniz.