Volatilite Nedir?

Zarar etmek ayrıca borsada manipülasyon ve spekülasyon da risk ihtimallerini artırır. Dolayısıyla bu süreçte yatırımcılar, yatırım araçlarının volatilitesine bakar. Bu durumda yatırımcıların risk ölçütü olan volatilite ne demek ve nasıl hesaplanır?

Volatilite Nedir?

Volatilite; belirli bir yatırım aracının, belirli bir zaman aralığındaki fiyat değişkenliğini gösteren değerdir. Standart sapma cinsinden hesaplanır ve 20 TL gibi net bir fiyat ile ya da %10 gibi bir oran ile gösterilebilir. Yatırım araçları için bir risk göstergesi olan bu değer, söz konusu finansal enstrümanın, ilgili zaman aralığındaki risk durumu hakkında da bilgi verir. Ayrıca opsiyon prim hesaplamalarında da kullanılan bir değerdir.

Volatilite Nasıl Hesaplanır?

Volatilite hesaplama işlemi, varyans ya da standart sapma hesaplama işlemi ile aynıdır. Bu matematik işlemlerinin formülleri üzerinden ilgili değer bulunur ve risk ölçümü yapılır. Aşağıda hesaplama ile ilgili bir örnek ve hesaplama sonucu ortaya çıkan bir tablo yer almaktadır.

Hesaplama için 6 aylık sürenin baz alındığı ve bu süreçte hisse senedi fiyatlarının 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 euro şeklinde değiştiği varsayıldığında ortaya çıkacak volatilite şöyle hesaplanır:

Önce ortalama alınır.

• 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 = 21
• 21 / 6 = 3,5

Ardından sapma hesaplanır. Sapma hesaplanırken her değerden ortalama çıkarılır.

• 1 - 3,5 = -2,5
• 2 - 3,5 = -1,5
• 3 - 3,5 = -0,5
• 4 - 3,5 = 0,5
• 5 - 3,5 = 1,5
• 6 - 3,5 = 2,5

Bir sonraki adımda sapmaların kareleri alınır.

• -2,52 = 6,25
• -1,52 = 2,25
• -0,52 = 0,25
• 0,52 = 0,25
• 1,52 = 2,25
• 2,52 = 6,25

Alınan karelerin değerleri toplanır ve elde edilen değer, toplam sayı adedine bölünür.

• 6,25 + 2,25 + 0,25 + 0,25 + 2,25 + 6,25 = 17,5
• 17,5 / 6 = 2,92

Son olarak elde edilen en son sayının karekökü alınır ve volatilite bulunur.

• √2,92 = 1,70

Yüksek Volatilite Hangi Durumlarda Etkili Olur?

Volatilite bazen yüksek çıkabilir. Peki yüksek volatilite nedir? Yüksek volatilite, yatırıma konu olan finansal aracın fiyatının, daha geniş aralıklarla dalgalanacağı anlamına gelir. Kısaca bu değer yükseldikçe risk de bununla birlikte yükselir. Çünkü bu değer, fiyatın her iki yönde de dalgalanabileceğini ifade eder. Buna göre yüksek volatilite, yatırımcının karar aşamasında son derece etkili bir metrik olarak kabul edilebilir.

Volatilite Bazlı Tedbir Sistemi Nedir?

Volatilite Bazlı Tedbir Sistemi (VBTS); Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından, borsada işlem gören yatırım araçlarının, aşırı volatiliteye karşı korunması ve daha adaletli bir yatırım ortamının yaratılması amacıyla alınan tedbirleri ifade etmektedir. Bu doğrultuda piyasada üç seviyeden oluşan bir tedbir sistemi uygulanır. Her seviye geçişinde, bir önceki seviyenin tedbirleri de devam eder. Tedbir almayı gerektiren bir durum olduğunda, tedbir uygulanacak tarihler Kamuyu Aydınlatma Platformu’na bildirilir.

1. Seviye: Açığa Satış ve Kredili İşlem Yasağı Tedbiri
2. Seviye: Brüt Takas Tedbiri
3. Seviye: Tek Fiyat Yöntemi ile İşlem Görme Tedbiri

Vix Endeksi Nedir?

Kısaca “VIX” olarak tanımlanan volatilite endeksi, piyasaların değer değişkenliklerini ölçmeye yarayan bir endekstir. Chicago Borsası’nda “korku endeksi” olarak da adlandırılır. Bunun sebebi mali krizler ve savaş durumlarında endek değerinin yükselmesidir. 1993 yılından bu yana hesaplanmaya devam eden bir endekstir.

Vix Endeksi Nasıl Yorumlanmalıdır?

VIX endeksi, piyasaların hareketliliğini gösterir. Buna göre volatilitenin yüksek olduğu dönemlerde VIX endeksi değer kazanır ve değeri artar. Düşük olduğu dönemlerde ise endek değer kaybeder ve değeri düşer. Endeks değerinin yorumlaması buna göre yapılmalıdır.

VIX ile birlikte diğer borsa endeksleri de yatırımcılar için önemlidir. Ayrıntılı bilgi için: “Borsa Endeksi Nedir?”

Vix Endeksi ve Borsalar Arasındaki İlişki Nasıldır?

VIX endeksi ile borsaların çok yakın bir ilişkisi vardır. Borsalardaki işlemlerin gidişatı bu endekse göre belirlenir. Özellikle SP500 ve Nasdaq gibi Amerika borsaları için önemli bir ölçüttür. VIX endeksi düştüğünde borsalardaki belirsizlik azalır ve risk iştahı artar. Bu nedenle borsa yükselişe geçer. Endeksin yükselmesi belirsizliğin artması anlamına geldiği için, böyle bir durumda da güven azalır, satışlar çoğalır, borsa düşer.

Vix Endeksi ve Altın İlişkisi Nasıldır?

VIX endeksinin olumsuz olarak görünen durumları, altın için olumludur. Bu durumun görüldüğü nadir yatırım araçlarından biri altındır. VIX endeksi yükselişe geçtiğinde altın fiyatları da yükselir. Aynı şekilde endeksin düşmesi, altın fiyatlarının da düşeceği anlamına gelir. Yani VIX endeksinin diğer borsaları olumsuz etkileyen hareketleri, altın borsasını olumlu etkiler.