Faiz Artışı Sonrası Normalleşme Adımları

Son PPK Toplantısında Ne Oldu?

22 Ekim’de 200 baz puan yetecek iken 19 Kasım’da TCMB Para Politikası Kurulu (PPK), bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını (politika faizi) 475 baz puan artırarak yüzde 10,25’ten yüzde 15’e yükseltti. Böylece gösterge faizi olan haftalık repo faizi gerektiği gibi arttı ve arka kapı faiz yerine tabela denilen politika faizi piyasa faizi olarak döndü. Aslında faiz gerçek anlamda sadece 20 baz puan arttı çünkü zaten mevcut piyasa faizi yüzde 14,80’e gelmişti. Bu adım net şekilde tekrar haftalık repo ile finansmanın yapılacağı seviyeye getirildi.

Başa Dönme Riskimiz Var!

Bu dönüşün kazandırdığı sürede evrensel standartlarda oluşturulacak demokrasi, hukuk ve özgürlük alanlarında mesafe alamazsak yine maalesef başa dönme riskimiz var. Özellikle Merkez Bankası rezervlerimizin eksiye düşmesi nedeniyle kaynak ihtiyacımızın yoğun olarak artacağı bu ikinci dalgada ekonomi yavaşlayacak ve muhtemelen “acı reçete” uygulaması söz konusu olacaktır.

Yazımızın başında bahsettiğim para politikasındaki normalleşme adımı bize zaman kazandıracak sadece.  Bu zaman içinde doğru işler yapılmaya devam edilirse kısa vadeli faiz oranları yükselirken uzun vadeli faizlerin düştüğünü, Türk Lirası varlıkların değerlendiğini, döviz kurunda görece istikrar oluştuğunu, beklentiler ile fiyatlamaların rasyonelleşmeye başladığını görmüş olacağız.

Ekonominin Düzelmesi İçin Atılması Gereken 10 Adım

Bundan sonra çok hızlı normalleşme adına gerçekleşmesi gereken 10 yapısal değişiklik:

1. Hukukun üstünlüğü ve yargı bağımsızlığı bir an önce tesis edilmeli.  Bu, herkesin yasalar karşısında eşit olması demektir. Yabancı yatırımcı dışardan baktığında, ben bu ülkede iş kursam, ticaret yapsam devlet benim hakkımı savunur diyebiliyorsa o ülkeye yatırım yapacaktır. Bir ülkeye yatırım yapılması demek istihdamın artması ve ülkede değer üretilmesi demektir. Hukuk tam anlamda ekonominin temelidir. Temel sağlam ise güven ve yatırım artar.
2. Ekonomide öngörülebilirliğin sağlanması. Devamlı kural değişiklikleri azaltılmalı. İhale kanunları Avrupa standartlarında olmalı. Kamu ihale sisteminin tarafsızlığı sağlanmalı ve en uygun fiyatla en kaliteli mal veya hizmeti alacak şekilde inşa edilmeli.
3. İthal girdi bağımlılığı azaltılmalı, ihracat için katma değer yaratılmalı ve cari açık düşürülmeli.
4. Garanti ödenen tüm altyapı projeleri (köprü, yol, hastane, havaalanı vb.) tekrar müzakere edilmeli ve bu kaynaklar sağlığa ile ekonomiye yönlendirilmeli.
5. İç tasarrufların artırılması ile dış finansman ihtiyacı azaltılmalı.
6. Dolaylı vergilere dayalı adaletsiz vergi sistemi reforme edilmeli.
7. Kamu kaynakları en verimli şekilde kullanılmalı.
8. Merkez Bankası mutlaka bağımsız olmalı. Kanunlarda belirtildiği gibi ancak görevi kötüye kullanma varsa başkan görevden alınmalı.
9. Fırsat eşitliği, pragmatizm, liyakat temelli yaklaşım benimsenmeli.
10. Ezbere dayalı, analiz yeteneği kazandırmayan bir eğitim sistemi yerine daha çağdaş, düşünceyi öne çıkaran bir eğitim sistemi olmalı. En öncelikli reformlardan birinin eğitim alanında yapılması gerekiyor.

Bunlar yapılmadan faiz artışının bir anlamı kalmayacak, bize ancak zaman kazandıracaktır.

Herkese sağlıklı günler dilerim.

Murat Sağman'a ait diğer yazıları okumak için;

• Konut Almak Bir Yatırım mıdır?
• Dolar Niye Bu Kadar Önemli?