Cookies (Çerezler) Nedir? Ne İşe Yarar?

Cookies (Çerezler) Nedir? Ne İşe Yarar?

Cookies/çerezler, siz internet gezinirken girdiğiniz web sitelerinin bilgisayarınıza gönderdiği küçük metin dosyalarıdır. Bu dosyalar, o siteye girdiğinizde sizin bilgisayarınıza ya da internete girdiğiniz cihazın hafızasına kaydedilir. Bu dosyalardaki veriler sayesinde girdiğiniz web sitesi sizi tanıma şansı elde eder. O sitede daha önce yaptığınız işlem ve tercihleri hatırlar. Bu ilk başta kulağınıza tekinsiz geliyor olabilir ama bu dosyalar sayesinde o sitelere tekrar girdiğinizde çok daha hızlı ve kolay bir gezinti yapabilirsiniz. Bu açıdan bakıldığında cookies/çerezler için internet deneyiminizi yüksek hızlı bağlantılarla birlikte daha üst seviyeye çıkardığı söyleyebilir. En kaliteli internet deneyimi için “En Hızlı İnternet Altyapısı Sunan Firmalar Hangileridir?” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.

“Cookies ne işe yarar?” sorusuna verilebilecek cevapları üç farklı başlığa ayırabiliriz. Bu küçük dosyaların ne işe yaradığını bu başlıklar aracılığıyla daha net görmemiz mümkündür. Peki nedir bu başlıklar?

• Oturum Yönetimi: Günümüzde kullandığımız birçok internet sitesi üyelik mantığı ile çalışır. Gün içinde doldurduğunuz “kullanıcı adı” ve “şifre” satırlarını bir düşünün. İşte bu izinler, bu satırlara girdiğiniz bilgilerin o site tarafından hatırlanmasını sağlar. Bu sayede sık sık ziyaret ettiğiniz sitelere her girişinizde kullanıcı bilgilerinizi tekrar tekrar girmek zorunda kalmazsınız. Oturum, çerezler yardımı ile otomatik olarak açılır.
• Kişiselleştirme: Kullanıcı bilgilerinizin değil, o sitede gezerken yaptığınız düzenlemelerin de hatırlanmasını sağlar. Birden fazla dil seçeneğine sahip bir sitenin hep sizin kullandığınız dilde görüntülenmesi ya da ilginizi çekecek içeriklerin öne çıkarılması yine bu dosyalar sayesinde gerçekleşir.
• İzleme: Bu dosyaların tanıdığı bilgilerin etkisi, sadece tek bir internet sitesiyle sınırlı değildir. Başka bir sitede gezinirken daha önce baktığınız ürünlere dair reklam görmeniz, cookies tarafından sağlanan izleme fonksiyonunun sonucudur.

Genel hatları ile cookies’in ne olduğu ve çerez (cookie) kullanımı ile oluşan fonksiyonları gördük. Şimdi bu dosyaların kendi içlerinde hangi türlere ayrıldığına bakalım.

Cookies (Çerezler) Türleri Nelerdir?

Cookies/çerezler, internet kullanımının yaygınlaşması ve çeşitlenmesine bağlı olarak zaman içinde farklı özellikler göstermeye başlamıştır. Başlıca cookies çeşitleri şunlardır:

Session Cookies (Oturum çerezi ya da geçici çerez)

Bilgisayarın sabit sürücüsüne kaydedilmeyen, sadece geçici bellekte bulunan cookies türüdür. Web tarayıcınızın internet sitelerindeki gezintisini kolaylaştırmak, daha önce girilen siteleri hatırlamak ve oturum devamlılığını sağlamak gibi fonksiyonlar için kullanılır. Örneğin bir sitede form doldururken işlemin uzun sürmesi sırasında girdiğiniz bilgilerin silinmemesini bu dosyalar sağlar.

Persistent Cookies (Kalıcı Çerez)

Sabit diskinizde uzun süre saklanan cookies/çerezler, bu kategoriye dâhildir. Bazıları silinmedikleri sürece orada kalır, bazıları ise belirli bir süre sonra ortadan kalkar. Bu tür çerezler yaptığınız ayarlar ya da kaydettiğiniz kullanıcı bilgilerinin hatırlanmasını sağlarlar.

Secure Cookies

Adından da anlaşılabileceği üzere güvenlik amaçlı çerezlerdir. Bu tip çerezler, verileri sadece güvenli bir bağlantının varlığında kaydeder.

HttpOnly Cookies

Sadece HTTP ve HTTPS bağlantı protokollerinin varlığında kayıt yapılmasına izin verirler. Bu anlamda kişisel verilerinizin güvenliği açısından önemli bir fonksiyona sahip oldukları söylenebilir.

Third-party Cookies

Genellikle reklam amacıyla kullanılırlar. Karşınıza çıkan reklamların daha önce gezdiğiniz sayfalardaki bilgilerle ilişkili olmasını bu tip cookies/çerezler sağlar.

Supercookies

Genel çalışma mantıklı diğer cookies/çerezlerden farklıdır. Silinmeleri de mümkün olmadığından güvenlik açığı oluşturabilecek bir türdür.

Zombie Cookies

Adlarını aldıkları fantastik varlıkların özellikleri çağrıştırır şeklinde silindikçe kendilerini yeniden oluştururlar. Kendilerini sistemdeki son yedekleri üzerinden sürekli yenilerler.

Cookies (Çerezler) Kullanmanın Avantajları Nelerdir?

Cookies çerezler, internet kullanıcılarına birçok avantaj getirir. Bu avantajların öne çıkanlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Şifre ve kullanıcı adı gibi bilgileriniz hatırlanması ciddi bir pratiklik sağlar
• Sadece ilgilendiğiniz konulardaki reklamları görürsünüz
• Nasıl yapıldığını öğrendikten sonra cookies/çerezler kolayca silinebilir ve kontrol edilebilir
• Arama motorlarında ilginizi çekecek içeriklere ulaşmanız kolaylaşır

Cookies (Çerezler) Nasıl Etkin Hâle Getirilir?

Böylesine önemli avantajlar getiren özelliği kullanmak için öncelikle aktif hâle getirmeniz gerekir. Çerez (cookie) özelliğini aktif hâle getirme, her web tarayıcıda farklı yolla gerçekleştirilir. Bu özellik, genellik kullandığınız tarayıcının “Ayarlar” bölümündeki “Gizlilik ve Güvenlik” başlığı altında bulunur. İnternette web tarayıcınızın adı ile konuya dair arama yaparak cookies/çerezler kullanımını nasıl aktif hâle getireceğinizi öğrenebilirsiniz.

Cookies (Çerezler)’i Kabul Etmek Ne Demek?

İnternette gezinirken çerezleri kabul edip etmeyeceğinize dair sorularla sık sık karşı karşıya gelirsiniz. Bunları kabul etmek, ilk başta belirttiğimiz üzere kimi dosyaların bilgisayarınıza kaydedilmesine izin vermekle eşdeğerdir. Bu, bilgisayarınızı üçüncü bir kişinin erişimine açmanız anlamına gelmez. Bu noktada şunu da belirtmek de fayda var: Cookies/çerezler, kötü niyetli kişiler tarafından da kullanılabilir. Bu cookies/çerezler, bilgisayarda yaptığınız her işlemi takip edebilir. İşte tam bu noktada bu dosyaların zararlı olup olmadığı konusu karşımıza çıkar.

Cookies (Çerezler) Zararlı mıdır?

İnternet, sağladığı sayısız faydanın yanında güvenliği de asla elden bırakmamanız gereken bir ortamdır. Bu konuda "Güvenli İnternet Kullanımı İçin İpuçları Nelerdir?” rehberimize göz atabilirsiniz. İşin cookies/çerezler tarafına geçersek; bu dosyalar, asıl amaçları ile kullandığı takdirde bir zarar oluşturmaz. Fakat internetteki herkesin çok iyi niyetli olmadığını da biliyoruz. Cookies/çerezler, kötü niyetli kişilerin elinde zararlı birer unsura dönüşebilir. Bu nedenle girdiğiniz her site tarafından gönderilen çerezleri kabul etmemek, ileride olumsuz bir durumla karşılaşmamak adına basit ama etkili bir yöntem olabilir.

Cookies (Çerezler) Nasıl Silinir? Silinmeli midir?

Çerezlerin mutlaka silinmesi gerekir gibi bir zorunluluktan bahsetmek yanlış olur ama zaman zaman bu dosyaları temizlemek oluşabilecek güvenlik açıklarının önünü tıkamanıza yarar. Farklı web tarayıcılara göre “çerez cookie nasıl silinir?” sorusunun cevabını aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz. Bu yönlendirmeleri takip ederek bilgisayarınızdaki çerezleri kolaylıkla silebilirsiniz.

Cookies (Çerezler)’i Kullanırken Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Bu dosyaların, özünde zararlı olmadığını ama kötü niyetlerle de kullanılabileceğini belirtmiştik. Olumsuz bir durumla karşılaşmamak için cookies/çerezler kullanımı ilgili şu üç unsura dikkat etmeniz gerekir:

• Tehlikeli internet siteleri: Güvenliğinden emin olmadığınız bir wi-fi bağlantı kullanıyorsanız çerezleri kabul etmemenizi öneririz. Tehlikeli siteler, bu ağlar üzerinden bilgisayarınıza zararlı yazılımlar yükleyebilir. Halka açık bağlantılardan zarar görmemek adına “Wi-fi Kullanımı ile İlgili Önemli Bilgiler Nelerdir?” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.
• Üçüncü Taraf Çerezleri: E-posta kutunuza düşen “spam” mailler dikkatinizi çekmiştir. Bu maillerin büyük bir çoğunluğu, cookies/çerezler aracılığıyla toplanan verilerin bilgi komisyoncularına satılması nedeniyle gelir.
• Özel Bilgiler: Özellikle bankacılık gibi hassas bilgileri kullandığınız işlemleri yaptığınız sitelerde çerezlere izin vermemeniz daha isabetli bir tercih olabilir.