Koronavirüs Sonrası Neler Olacak?

Tüm dünyayı etkisine alan Koronavirüs salgınının bir yandan ne kadar büyük bir risk olduğunu, hızla yayılarak bir sürü can aldığını gözlemlerken bir yandan da hem reel sektörü hem de finansal sistemi nasıl zorladığına tanık olduk. Merkez bankaları para basarak, devletler ise serbest piyasa ekonomisine zorunlu olarak müdahale ederek tarihte hiç görülmemiş şekilde önlemler aldılar. Hatta sokağa çıkma yasağına varacak kadar yaşam şeklimizi bile değiştirdiler. Bununla birlikte tedarik zincirlerini etkileyen hem arz tarafında, hem talep tarafından ciddi bir şok yaşandı.

Şu anda yaşadığımız kriz de mutlaka bitecektir, önceki tüm diğer krizlerin bittiği gibi. Ancak etkisi pek de kısa zamanda geçmeyecek gibi görünüyor. Kriz sonrasında mutlaka “yeni bir normal” ile karşılaşacağız. Ancak bu bazılarının öngördüğü üzere devasa bir boyutta olmayacak. Ancak farklılıklara mutlaka hazırlıklı olmalıyız. Koronavirüs hayatımızı nasıl değiştirecek? Bu salgın geçtiğinde bizi neler bekliyor? Madde madde özetlemeye çalışalım:

• Kapitalizm sorgulanmaya başlanacak ancak çöküşü o kadar da kolay olmayacak.
• Artık evlerden çalışma artacak. Virüs sonrası şirketler çalışanlarının bir kısımını evden çalıştıracak. Eskiden haftanın tamamını ofiste ve bu sürenin belki de önemli bölümünü verimsiz geçirmek zorunda olan çalışanlar uzaktan daha verimli bir çalışma düzenine geçecek. Yolda geçirilen 2 saat de olmayacak artık.
• Dijital dönüşüm daha hızlı bir şekilde gerçekleşecek. Buna ayak uydurmayanlar kaybolacak.
• Büyük plazalar yerlerini paylaşım esaslı sanal ofislere bırakacak. Tüm bu süreçler bazı mevcut iş alanlarını yok ederken beraberinde mutlaka yeni iş alanları oluşturacak.
• Enerji fiyatlarındaki düşüş arzın kısılmasıyla toparlanamayacak çünkü ülkelerin daralan ekonomilerinde yavaşlayan üretim sebebiyle enerji talebinde de bir azalma olacak.
• Neredeyse tüm tedarik zincirleri Çin’e bağımlı idi. Çin bu sebepten ciddi zarar görecek. Üretim için başka ülkeler ön plana çıkacak.
• Tarım ve hayvancılık alanlarında kendi kendine yetebilen, teknolojisi ilerlemiş ve bu gibi kriz durumlarında kullanabilecekleri rezervleri olan ülkeler diğer ülkelere göre daha şanslı olacak.
• Dijital para birimleri ve tüm finansal teknolojiler hayatımızda çok daha fazla yer kaplayacak.
• İnsanlar artık çok kolay bir araya gelmeyecek. Bir müddet daha mesafeler korunacak. Tekrar kalabalık ortamlara girmek mutlaka zaman alacak.
• ABD bu krizden sonra artık dünyanın tek lideri olmayacak.
• Bilime kesinlikle çok daha fazla önem verilecek.
• Sağlık çalışanlarının futbolculardan daha fazla değer gördüğü bir dünya olacak.

Bunlara eklenecek maddeler mutlaka vardır. Önce bu salgının geçmesini bekleyeceğiz. En iyi tahminlerle Mayıs-Haziran, daha kötümser tahminlerle Eylül-Ekim gibi bu salgından kurtulmayı umuyoruz. Etkili bir ilacın devreye girmesi bu süreci hızlandırır. Aşı konusunda en iyi ihtimal Eylül gibi gözüküyor.

Bu dönemde ekonomi doğal olarak ikinci planda kalmaya devam edecektir. Salgının etkisi geçtikçe ekonomi çok daha ön plana çıkacaktır. Gelecek yazılarımızda bunlara değineceğiz.

Tekrar buluşana kadar herkese sağlıklı günler diliyorum.