Emeklilikte Kademeli Geçiş Nedir?

EYT Kademeli Emeklilik Nedir?

1999 yılında yürürlüğe giren 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu, sosyal güvenlik alanını da kapsayan bir torba yasa özelliği taşır. Bu yasa yürürlüğe girmeden önce sigortalıların emekli olabilmesi için yaş şartı aranmıyordu. Emekliliğe hak kazanmak için kadınların 20, erkeklerin ise 25 yıllık sigortalılık süresini tamamlaması gerekiyordu. Ayrıca 5.000 gün malullük, ölüm ve yaşlılık primlerinin ödenmesi yeterliydi. Benzer şekilde bağımsız kadın sigortalıların 20, erkeklerin ise 25 yıllık primlerini ödeyerek yaş şartı aranmaksızın emekli olmaya hak kazanması mümkündü.

4447 sayılı kanun kapsamında emeklilik yaşı kadınlarda 58, erkeklerde 60 olarak belirlenmiştir. Yasanın yürürlük tarihinden önce emekli olan ve 2 yıl ya da daha az süresi kalan sigortalıların hakları ise korunmuştur. Henüz emeklilik şartlarını tamamlamayan sigortalı çalışanların ise yaş sınırı ve prim ödeme günü sayısı kademeli olarak artırılmıştır. EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) kapsamındaki sigortalı çalışanların hakları gözetilerek belirlenen yaştan daha erken emekli olabilecekleri bir geçiş süreci tasarlanmıştır.

Kademeli Emeklilik Kimleri Kapsar?

EYT’nin başlangıcı, 8 Eylül 1999 olarak kabul edilir. Kademeli emeklilik, sigortası bu tarihten önce başlamış, çalışma yılını ve prim gününü doldurmalarına rağmen yaş şartı nedeniyle emekliye ayrılamamış kişileri kapsar. Memur, SSK, Bağ-Kur ve tarım sigortalısı olan çalışanlar da EYT’de kademeli emeklilik sürecine dâhildir. Kademeli Emeklilik Yasası’ndan yararlanmak için sigorta süresinin, prim gün sayısının ve yaş koşulunun birlikte sağlanması gerekir.

Gündeme gelen kademeli EYT formülleri; kadın çalışanların 7.200, erkeklerin ise 9.000 prim gün sayısıyla emekli olmalarını esas alır. Yani sigortalı çalışan kadınlar 20, erkekler 25 yıl boyunca primlerini tam olarak ödediği takdirde emekli olabilecek. Prim gün sayısı daha az olan çalışanların ise EYT kademeli geçişi sayesinde emekli olmaya hak kazanmaları öngörülür.

Gerekli prim süresini doldurmayan çalışanlar, EYT borçlanmaları ile gün sayısını artırabilir. Prim ödemesi eksik olan kadın çalışanların doğum borçlanması imkânı var. Sigorta başlangıcından önce doğum yapan kadınlar, prim hakkı talep edebilir. Geçmiş yıllarda Bağ-Kur kaydı yaptırmayan sigortalılar da geçmiş prim günlerini borçlanarak tescil ettirebilir.

Yaş Haddinden Emekli Olmak için Gerekli Şartlar Nelerdir?

Yaş haddinden emeklilik, bu koşulu sağlayan ancak gerekli prim günü sayısını dolduramayan sigortalıları ilgilendirir. Bu kapsamdaki emeklilik koşulları, sigorta başlangıcının yapıldığı tarihe ve bağlı bulunulan kuruma göre değişiklik gösterebilir. Tabi olunan yaş haddi emeklilik koşulları, 5510 ve 4447 sayılı yasalara göre değişiklik gösterir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 30 Nisan 2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. İşsizlik Sigortası Kanunu ile beraber, emeklilikte kademeli geçiş sürelerini belirler.

EYT Kademeli Emeklilik Tablosu Nasıldır?

EYT kademeli emeklilik tablosu, yeni sisteme göre güncellenmiştir. Yeni EYT formülüyle prim gün sayısına göre değişen yaş haddi, kadın ve erkek çalışanlar için farklıdır. Ayrıca SSK ve Bağ-Kur sigortalıları için emeklilik şartlarını iki başlık altında incelemek gerekir. Takip eden başlıklarda bu ayrımlara göre hazırlanan EYT emeklilik tablolarını inceleyebilirsiniz.

Erkekler için Kademeli Geçiş Tablosu

EYT kademeli emeklilik sisteminde prim ödeme gün sayısının tamamlanması istenir. Prim gün sayısı, çalışanın işe giriş tarihine göre belirlenir. SSK kapsamında yaş haddiyle emekli olmak için gerekli şartlar şu şekilde sıralanabilir:

(Erkekler için Kademeli Geçiş Tablosunda yer alan değerler, içeriğin yayınlanma tarihinde geçerli olan bilgilere göre yazılmıştır)

5400 gün koşulu, kademeye tabidir. Yani 4600 günden başlayan kademe, her yıl için 100 gün artışla 5400 günde sabitlenir. Bu doğrultuda SSK ve Bağ-Kur sigortalıları da aynı prim gününe tabi tutulur. Bağ-Kur sigortalıları için yaş haddinden emekli olma gereklilikleri ise şu şekilde:

(Tabloda yer alan değerler, içeriğin yayınlanma tarihinde geçerli olan bilgilerdir.)

Gerekli koşulları sağlayan sigortalı çalışanlar, EYT kademeli emeklilik hakkı kazanabilir. Kademeli geçişle emeklilik için e-Devlet üzerinden yalnızca birkaç dakika ayırarak sorgulama yapılabilir. Dilerseniz EYT sorgulama konulu içeriğimizden konuya dair detaylara ulaşabilirsiniz.

Kadınlar için Kademeli Geçiş Tablosu

Kadın çalışanlar için kademeli EYT emeklilik tablosu, erkek sigortalılardan farklıdır. Genel prim gün ödeme sayısını doldurmadan yaş koşulunu yerine getiren kadın çalışanlar, yaş haddinden emekli olabilir. Kadınlar için kademeli geçiş tablosu şöyle:

8 Eylül 1999 öncesi 15 yıl 5400 50 - 68 8 Eylül - 1 Mayıs 2008 25 yıl 5400 55 1 Mayıs 2008 sonrası 28 yıl 5400 60

(Kadınlar için Kademeli Geçiş Tablosunda yer alan değerler, içeriğin yayınlanma tarihinde geçerli olan bilgilere göre yazılmıştır.)

EYT kademeli emeklilik kriterlerini yerine getirenler, çalışma hayatının ardından maaş almaya hak kazanır. Emeklilikte bütçenizi doğru yönetmek ise çeşitli bankacılık hizmetleriyle mümkün hâle gelir. HangiKredi üzerinden emekli bankacılığı ürünlerine ulaşabilir, Promosyonlardan ve özel kredi imkânlarından yararlanabilirsiniz.

EYT Kapsamında Emekli Primi Nasıl Hesaplanır?

EYT düzenlemelerine göre emeklilik primi hesaplamasında 3’lü formül yönteminden yararlanılır. EYT formülü, emeklilik şartlarında değişikliğe sebebiyet veren üç ayrı yasaya dayanır. Bunlardan ilki, 1999 öncesi yani emeklilikte yaşa takılanların dâhil edildiği dönemi kapsar. İkincisi, İşsizlik Sigortası Kanunu sonrasını ifade eder. Sonuncusu ise 2008 yılında emeklilik koşullarında yapılan değişikliğin ardından değişen süreleri gösterir. Söz konusu ayrıma göre EYT prim hesaplamasının nasıl yapılacağını aşağıdaki tabloda görebilirsiniz.

Sıralanan tarihler, emeklilik primlerini farklı dönemlerin koşullarına göre değerlendirmeyi sağlar. 1999’dan önceki prim ödemelerinde uygulanan bağlama oranını, bugünkü rakamlara göre hesaplamayı mümkün kılar. Bağlama oranı; çalışanın malullük, yaşlılık, ölüm ve sağlık sigortası gibi amaçlar doğrultusunda ödediği prime uygulanan katsayıyı ifade eder. İlgili oran arttıkça gelecekte alınacak emeklilik aylığı da doğru orantılı olarak yükselir. EYT emeklilik hesaplamasında baz alınan 3 ayrı döneme ve bağlama oranına göre doğru sonuçlara ulaşılır.

Emekli maaşı hesaplama işlemi için ilgili linke tıklayın!

Prim Günü Eksiği Olan Çalışanlar Emekli Olabilir mi?

EYT emeklilik şartlarından biri de prim gün sayısını tamamlamak. 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı çalışmaya başlayan EYT’liler, iş hayatına devam etmedikleri takdirde eksik prim gününe sahip olabilir. Bu durumda başvurulabilecek birden fazla yöntem bulunur. Prim günlerini tamamlamamış olanlar, geriye dönük borçlanma yapabilir. Geriye dönük prim borçlanması için tercih edebileceğiniz yollardan bazıları şunlardır:

• Askerlik Borçlanması: Er ya da erbaş olarak görev yaptığınız günleri emeklilik için tamamlamanız gereken prim süresinden düşürebilirsiniz.
• Doğum Borçlanması: 4/A, 4/B ve 4/C statüsünde yer alan kadın çalışanlar, doğum süreçlerinde izin hakkını kullanır. Bu sürede ödenmeyen primler ise emeklilik için çalışılması gereken süreyi uzatır. EYT’liler, sigorta başlangıç tarihinden sonra dünyaya gelen çocukları için borçlanmaya giderek kalan prim gün sayısını azaltabilir.
• 4/C Statüsündeki Memurların Aylıksız İzinleri: 4/C statüsündeki kamu çalışanları, mevzuata uygun aldıkları aylıksız izinlerin tamamını prim gününden düşürebilir.
• Doktora veya Uzmanlık İçin Yurt Dışında Geçirilen Süreler: Sigortalı olmaksızın doktora veya tıpta uzmanlık gibi amaçlar doğrultusunda yurt dışında geçirdiğiniz süreleri bildirerek tamamlanması gereken prim gün sayısını azaltabilirsiniz.

Bunların yanı sıra sigortalı olmadan avukatlık stajı yapılan günler de prim gün sayısının kapsamında değerlendirilebilir. Ayrıca sigortalı işte çalışırken herhangi bir suçtan dolayı tutuklananlar ya da göz altına alınanlar, bu esnada geçen süreyi EYT prim gün sayısından düşürebilir.