Dijital Ayak İzi Nedir?

Ardımızda bıraktığımız veriler, dijital ayak izimizi oluşturur. Bu anlamda internetin hayatımızın her alanında yer almasının hem çok olumlu hem de bazı olumsuz sayılabilecek gelişmeleri beraberinde getirdiğini söylemek mümkündür. Tüm işlemleri kolayca yapabilmek internetin yaşamlarımıza kattığı pozitif yanlardan biridir. Ancak bu işlemler sırasında ortaya çıkan veri güvenliği problemleri de negatif gelişmeler arasında sayılabilir. Tam da bu nedenle dijital ayak izinin ne olduğunu anlamak oldukça önemlidir. 

Dijital Ayak İzi Nedir?

İnternetin sunduğu imkânlarla birlikte kullanıcıların sanal ortamlarda paylaştığı veriler de artmıştır. Kayıt altına alınan bu verilerin nerelerde kullanıldığına dair endişe duyanlar tarafından dijital ayak izi nedir sorusunın cevabı sıklıkla araştırılır. Dijital ayak izi, verilerinizin farklı amaçlar doğrultusunda kullanılmak üzere toplanması mantığına dayanır. Web tarayıcısı üzerinden yapılan tüm aramalar, dijital ayak izi kapsamındadır. 

Güvenilirliğini kanıtlamış siteler; kullanıcı verilerini toplamak adına birtakım izinler talep eder. Ancak bazı sitelerde ise bu izin durumu söz konusu değildir; IP adresi ve konum gibi bilgiler otomatik olarak kaydedilir. Bu noktada veriler herhangi bir onay talep edilmeden toplanmış olur. Çoğu zaman bu verilerin kimlerle paylaşıldığına dair herhangi bir bilgi de bulunmaz. Bu nedenle kişisel verilerinizin farklı amaçlarla kullanılmaması için istemsiz olarak bırakılan izlere dikkat etmek gerekir. 

Aktif Dijital Ayak İzi Nedir?

Sanal ortamın hemen her mecrasında karşımıza çıkan dijital ayak izleri, aktif ve pasif olmak üzere ikiye ayrılır. Aktif dijital ayak izi, kendi isteğiniz doğrultusunda paylaştığınız veriler olarak tanımlanır. Sosyal medya platformlarında yapılan paylaşımlar buna örnek olarak gösterilebilir. İş görüşmeleri için gerçekleştirilen mail trafiğinde de veriler kaydedilir. Aynı şekilde ilgi alanlarınızı gösteren blog gönderilerini paylaştığınızda da aktif iz bırakmış olursunuz. İnternette zaman geçirdikçe sanal ortama bıraktığınız izlerde de artış meydana gelir. Bu noktada aktif dijital ayak izi ile internet kullanımı arasında doğru orantılı bir bağlantı olduğu söylenebilir. 

Pasif Dijital Ayak İzi Nedir?

Pasif dijital ayak izi, siz farkında olmadan online ortamda kaydedilen verilerinizi ifade eder. IP adresi, arama geçmişi ve konum bilgisi gibi özel olarak paylaşmadığınız bilgilerden meydana gelir. Bahsi geçen özelliğinden dolayı riskli olarak addedilen bir dijital ayak izi türüdür. 

Web tarayıcısı üzerinden bir arama gerçekleştirdiğinizde yaşadığınız şehirdeki sonuçları görürsünüz. Bu durum, IP adresi ve konum bilgisi gibi unsurların otomatik olarak kaydedilmesinden kaynaklanır. İnternette aradığınız hemen her konuda bu bilgiler ışığında sonuçlar almanız muhtemeldir. 

Dijital Ayak İzi Nasıl Oluşur?

Dijital ayak izi, online ortamda yapılan işlemler sonucunda meydana gelir. Çeşitli platformlar üzerinden yaptığınız herhangi bir eylem veri tabanına işlenir. Kaydedilen veriler ise uzun süre ilgili platformlarda kalmaya devam eder. Eğer hesabınızda gerekli gizlilik ayarları yapılmazsa söz konusu paylaşım birçok kişi tarafından görüntülenebilir hâlde olur.

Dijital ayak izi oluşumu, alışveriş sitelerinde vakit geçirdikten sonra da meydana gelir. Bu alışveriş platformları üzerinden bir ürüne baktığınızda veriler kaydedilir. Ardından başka bir siteye girseniz dahi reklam bölümlerinde ilgili ürün ve alternatifleri yer alır. Söz konusu durum, alışveriş sitesinin verilerinizi kayıt altına aldığının bir göstergesidir. Tüm bu anlatılanlar, çerezler nedir ne işe yarar gibi soruları da akıllara getirir.

Dijital Ayak İzi Nasıl Kullanılır?

Dijital ayak izi, internet ortamında verilerin bilinçli olarak ya da istemsiz bir şekilde paylaşılması sonucunda meydana gelir. Bu durum, dijital ayak izi ne işe yarar sorusunu da beraberinde getirir. Kaydedilen veriler için gerekli önlemler alınmadığında bilgileriniz kötü niyetli kullanıcılar ve yazılımlar tarafından ele geçirilebilir. 

Kendi isteğinizle paylaştığınız veriler; aileniz, iş arkadaşlarınız ve sizi takip edenler tarafından görülür. Ancak gizlilik ayarları yapılmadığında paylaşımlarınız herkese açık hâle gelir. Aktif dijital ayak izi toplayan siteler her ne kadar sosyalleşme ve fikir beyan etme şansı verse de istenmeyen sonuçları da beraberinde getirebilir. Bu duruma sebebiyet vermemek adına ilgili hesaplarınızda gizlilik ayarlarını yapmanız önemlidir.

Dijital Ayak İzi Nasıl Yok Edilir?

Dijital ayak izi, sanal ortamda paylaşılan verileri riskli hâle getirebilir. Ancak tavsiye edilen önlemleri alarak bu riski minimum seviyeye indirgemek mümkündür. Aşağıda yer alan öneriler, dijital ayak izi nasıl yok edilir sorusuna cevap olarak verilebilir:

• Bültenler, size ait verileri birçok platformla paylaşır. Bu nedenle ilgili sitelere abone olmadan önce şartlarını detaylı bir şekilde okumanız tavsiye edilir.
• Kullanmadığınız hesapları kapatarak bilgilerinizin üçüncü kişilerin eline geçmesini önleyebilirsiniz.
• Tanımadığınız hesapların profilinize erişimini kısıtlayarak oluşması muhtemel sorunların önüne geçebilirsiniz.
• Sosyal medya hesaplarınızın şifrelerini belirli aralıklarla güncelleyebilir, çift aşamalı güvenlik kontrolü sağlayabilirsiniz.
• Yapılan alışverişlerin güvenilirliğini kanıtlamış siteler üzerinden gerçekleştirilmesi önemlidir.

Güvenli internet için nelere dikkat edilmeli sorusuna da cevap niteliğinde olan bu öneriler, çevrimiçi ortamda çok daha rahat bir biçimde hareket etmenizi mümkün kılar. Söz konusu tavsiyeleri uygulamaya geçirerek verilerinizin kötü amaçlar doğrultusunda kullanılmasını önleyebilirsiniz. 

Neden Önemlidir?

Dijital ayak izini yok ederek internette geçirilen zamanın kalitesini arttırmak mümkündür. Bilinçli bir kullanım sonucunda verilerin kötü niyetli kişilerin eline geçmesi önlenebilir. Böylece maddi ve manevi kayıplar da yaşanmaz. 

Dijital ayak izi, karbon emisyonunu artıran bir etki de meydana getirir. Dolayısıyla sanal ortamda olduğu kadar çevre için de bir risk faktörüdür. Web tarayıcısında yapılan aramalar, video paylaşımları ve e-posta trafiği sonucunda karbon emisyonunda artış meydana gelir. Bilinçli internet kullanımı hem sanal ortam hem de dünya için son derece gereklidir. 

Dijital Ayak İzinin Dezavantajları Nelerdir?

Gün geçtikçe artan hız beklentisi, fiber internet nedir gibi soruları gündeme getirir. Yüksek hızlı internetten faydalanılarak gün içinde birçok site ziyaret edilir. İşlem yapılan her bir sitede size ait bilgiler veri tabanına işlenir. Bahsi geçen durumun getirmiş olduğu dezavantajları aşağıda yer alan tabloda tüm detaylarıyla görebilirsiniz. 

Bahsi geçen web sitelerinde ya da platformlarda işlem yaparken ilgili şartları tüm detaylarıyla incelemeniz tavsiye edilir. Böylece bilgilerinizin ele geçirilmesi ve buna bağlı oluşması muhtemel maddi ve manevi kayıpları önlemek mümkün hâle gelir.

Dijital Ayak İzi Yönetilebilir mi?

Dijital ayak izini yönetmek, bilinçli internet kullanımıyla mümkün olur. Ziyaret ettiğiniz sitelerin güvenilir olması ve sizden yalnızca gerekli olan bilgileri talep etmesi son derece önemlidir. Bilgilerin nerelerde kullanılacağı ve kimler ile paylaşılacağı ise satın alma sözleşmelerinde yer alır. İlgili sözleşmeleri detaylı bir biçimde inceleyebilir, gizlilik ayarı yaparak verilerinizi koruma altına alabilirsiniz. Bu sayede üçüncü şahısların paylaşımlarınızı ve bilgilerinizi görmesini önleyerek çevrimiçi ortamda kendinize çok daha güvenli bir alan oluşturabilirsiniz.