Süper Bono Nedir?

Süper bono nedir?

Bonoların getiri oranı, mevcut ekonomik duruma göre belirlenir. Genel anlamda bu oranın mevcut faizlerden çok yüksek olması beklenmez. Normal durumlarda bonoların getiri miktarı, var olan faizle yakın bir grafik çizer. Ancak bazı spesifik ekonomik şartlar altında süper bono uygulaması gündeme gelebilir. Süper bono stratejisi, piyasayı sakinleştirmek için uygulanan bir yöntemdir. Bu özel ekonomik koşullar, şöyle sıralanabilir:

• Bütçede ciddi miktarda açık
• Önlenemeyen döviz hareketleri
• Hazine’de karşılanamayan nakit ihtiyaçları
• Yüksek enflasyonda birikim erimesi
• Yerli paraya güvenin kaybolması

Söz konusu bono türünün faiz getirisi, mevduat faizinin bir hayli üzerinde, yüksek enflasyona yakın ve hatta onun da üstünde olabilir. 12 aydan daha kısa vadeli çıkarılacak bu tür menkul kıymetlere, süper bono adı verilir.

Bono türleri nelerdir?

Bonolar, kullanım amaçları ve basıldığı yerlere göre farklılıklar gösterir. Bu çeşitlilik, bonoların dört gruba ayrılması sonucunu doğurur.

Görüldüğü üzere bonolar, pek çok faktöre göre birbirinden ayrılır. Yatırımcılar, dilediği bonoyu satın olarak kendileri için kârlı bir portföy oluşturabilir.

Süper bono ne zaman çıkarıldı?

Söz konusu uygulama, 1994 yılında Tansu Çiller’in başbakanlığını yaptığı DYP-SHP hükûmeti tarafından yürürlüğe konulmuştur. Söz konusu işlem, “Çiller bonosu” olarak da bilinir. Günümüzde sıklıkla gündem olan “Süper bono çıkacak mı?” sorusunu yanıtlamak için de bu uygulamanın ilk kez nasıl gerçekleştiğine göz atmakta fayda var.

1994 senesinde Tansu Çiller önderliğindeki DYP-SHP hükûmeti, mevcut faiz oranlarını düşürme amacıyla piyasaya yüksek miktarlarda para sürmüştür. Fakat bu yüksek likidite, faizi düşürmek yerine dövizin daha da artmasına neden olmuştur. Dövizi düşürme konusunda alınan tedbirler yeterli gelmediğinde ise hükûmet, Türk lirasında istikrar sağlamak ve enflasyonu hızlıca düşürmek amacıyla süper bono stratejisini uygulamaya koymuştur.

Söz konusu uygulama, “5 Nisan Kararları” adıyla 1994 yılında yürürlüğe girdi. Dengeleri düzenlemeden faizi düşürme çabası, hedeflerin tersi yönde hareket etmesine neden oldu. Dolayısıyla faiz yükselişe geçti. Dövize olan talebi kesmek ve kısa süreçteki kamu borçlarını ödeyebilmek için devlet, mayıs ayında %400 faizli borçlanma senetlerini yatırımcılara arz etti. Bu süreç, Türkiye’nin süper bonoyla tanıştığı ilk dönem olarak bilinir.

Bono ve tahvil arasındaki fark nedir?

Tahvil ve bonolar; devlet ya da özel şirketlerin finansman sağlamak, ödünç para tahsis etmek için çıkardığı borçlanma araçları olarak bilinir. Bono ile tahvil arasındaki temel fark, vade süresidir. Bono, vadesi 1 seneden kısa olan ve senetleri ihraç eden kurum tarafından öngörülen süre sonunda belli bir bedelin ödenmesi taahhüt edilen menkul kıymetlerdir. Bonoların vadesi, 2 aydan daha kısa olamaz.

Tahvil ise özetle, yatırımcının devlet ya da kurumsal işletmelerin finansman ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla borç vermesi durumudur. Bu borç, belirli bir süreliğine değişken veya sabit faiz oranıyla verilir. Vade sonunda faiz getirisi elde edilir. Bu yatırım biçiminde vade, 1 seneden fazladır. Genel olarak tahvil yatırımcısı, ihraççının alacaklısı konumuna gelir.

Süper bono nasıl alınır?

Bir yatırım çeşidi olarak bilinen süper bono nasıl alınır sorusu, konuyu araştıran kişiler tarafından sıklıkla cevap arar. Süper bono alımı, ancak bu yönde bir uygulama yürürlüğe girdiği zaman yapılabilir. Söz konusu ihraç, gerekli durumlarda Hazine tarafından TCMB aracılığıyla halka arz ya da ihale yoluyla gerçekleştirilir.

Hazine bonosu ve devlet tahvili, en temel ifadeyle iç borçlanma sırasında tercih edilebilen yatırım ürünleridir. İç borçlanma işlemleri, Türkiye Cumhuriyeti Hazine Müsteşarlığı tarafından bankaların katılım sağladığı ihaleler yoluyla gerçekleştirilir. Bankaların katılım sağladığı ihaleler sırasında süper bono faiz oranları belirlenir. Halkın arzına açılan banka bonoları da faiz oranını belirlerken devlet iç borçlanma senetlerini baz alır.

Bono hesaplaması nasıl yapılmalıdır?

Bono hesaplaması, tahsilatın yapıldığı şekle göre değişiklik gösterir. Vadesi bitmeden önce bononun bozdurulması durumunda işlemin yapıldığı tarihte geçerli olan faiz oranı üzerinden hesaplama yapılır. Satın alındığı gün ile bozulduğu an arasındaki faiz oranı farklılığına göre kâr ya da zarar edebilmeniz mümkündür. Bono getirisi için genel bir formül bulunur. Bu, şu şekilde ifade edilebilir:

Bono getirisi = (Basit faiz / 365) x (Anapara / 100) x Vadeye kalan gün sayısı

Ara dönemlerde gerçekleşen faizlerin anaparaya eklenmesi ile bulunan toplam üzerinden ödenen getiriyi ifade eden bileşik faiz oranı da bu noktada önem arz eder. Hesaplama sırasında eğer elinizde bileşik faiz mevcutsa bunu öncelikle basit olana indirgemeniz gerekir. Ayrıca brüt getiri üzerinden tam %15 stopaj kesintisi uygulandığını da bilmelisiniz.

Süper bono stratejisi uygulanırsa ne olur?

Enflasyona endeksli süper bono etkileri itibarıyla yerli paranın değer kaybını engellemek için tercih edilebilen yollardan biridir. İhraç durumunun oluşması ihtimalinde süper bononun etkileri, her zaman ve tüm açılardan olumlu bir sonuç doğurmayabilir. İhraççının birkaç aylığına rahatlamasına yardımcı olsa da strateji, uzun vadede faiz artışına karşı hassas sektörleri derinden etkileyebilir. Bu gibi olasılıklar sebebiyle ilgili bu stratejinin sonuçlarına dair çok belirgin çıkarımlar yapmak zordur. Dolayısıyla net bir karar verip uygulama aşamasına geçmeden önce süper bononun getiri ve götürüleri detaylı şekilde tartışılmalıdır.

Süper faizli bono piyasayı nasıl etkiler?

Süper bononun piyasa etkileri arasında Türk lirasının zayıflamasını durdurmak sayılabilir. Anlamlı miktarda reel faiz verilmesi hâlinde yerli paranın değeri korunabilir. Ödemeler dengesi şoku ve kur enflasyon ücret sarmalından sadece bu stratejiye başvurarak tamamen kurtulmak mümkün değildir. Bu nedenle süper bono ihraç edilse bile kalıcı bir çözüm sağlaması oldukça güçtür.

Süper bononun borsaya etkisi kısa vadeli düşüş şeklinde olur. Bu strateji, aynı zamanda faiz artışı yapmak anlamına gelir. Otomotiv, inşaat, GYO ve banka gibi faiz artışına karşı duyarlı alanları negatif anlamda etkiler. Strateji, tam da özelliği nedeniyle bazı sektörler üzerinde ayrışmaya yol açar.