Elektrikli Araçlar Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Elektrikli Araçlar: Temel İlkeler ve Çalışma Prensibi

İlk örnekleri 1830’lu yıllarda üretilen elektrikli araçlar, yakıtla çalışan modellere kıyasla daha geç popüler hâle gelmiştir. Teknolojik gelişmeler, sıfır atık yaşam fikri ve artan talep gibi faktörlerle hızla yaygınlaşmaya devam eder. Bu taşıtların çalışma prensibi, akıllı bataryadan gelen elektriğin motorda hareket enerjisine dönüşmesine dayanır. 

Geleneksel araçlarda enerji kaynağı olarak benzin, mazot, motorin ve sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) gibi egzoz emisyonu yaratan yakıt türleri kullanılır. Elektrikli araç modelleri ise sıfır egzoz salınımı ilkesiyle üretilir. Bu sayede ulaşımda çevreye duyarlı seçenekler arayanlara hitap eder.

Elektrikli Motorun İşleyişi ve Bileşenleri

Elektrikli araç çeşitlerinde akıllı batarya, motor, şanzıman, şarj portu, dönüştürücü ve kontrol sistemi olmak üzere 6 temel bileşen bulunur. Aşağıda EV (Electronic Vehicle) adıyla da bilinen bu araçlardaki ana elemanların görevlerini inceleyebilirsiniz:

Elektrikli araçta genellikle çok vitesli şanzıman yer almaz. Söz konusu araçlarda hız değerini değiştirmek için tek vitesli şanzımandan yararlanılır. Bu bileşen sayesinde belirli aralıklardaki herhangi bir RPM’de* istikrarlı miktarda tork üretilir.

Elektrikli Araçların Avantajları Nelerdir?

Elektrikli araçların çevreye olumlu etkilerinin başında hava kirliliğini önlemek yer alır. Fosil yakıtla çalışan araçlar, atmosfere karbondioksit (CO2) ve diğer zararlı gazları bırakır. Elektrikli araç, içten yanmalı motorların aksine sıfır emisyon prensibiyle çalışır. Yani atmosfere zararlı gazların salınımını azaltır. Elektrikli araçların avantajları arasında şunlar da sayılabilir:

• Elektrikli araçlar, enerjiyi içten yanmalı motorlardan daha verimli bir şekilde kullanır.
• Elektrikli motorlar, içten yanmalı seçeneklere kıyasla sessizdir. Bu sayede yerleşim alanlarında gürültü kirliliğini azaltır.
• EV modellerinin şarj edilmesi için kullanılan enerji kaynakları çeşitlendirilebilir. Böylece fosil yakıtlara olan bağımlılık azalabilir, ulaşım için gereken enerji ise güneş ve rüzgâr gibi yenilenebilir kaynaklardan elde edilebilir.
• Hızla çoğalan şarj istasyonu sayısı ve elektrikli araç menzilinin artması gibi etkenlerle EV modellerinin uzun yolculuklarda kullanılması mümkün hâle gelir.

Birçok ülke, elektrikli araç üretimini ve kullanımını teşvik etmek için vergi avantajları sunar. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri, Enflasyonu Azaltma Yasası kapsamında bu araçları üretenlere 7.500 dolarlık vergi indirimi uygular. Ayrıca İngiltere, Almanya, İtalya, İspanya gibi Avrupa ülkelerinde de elektrikli araç vergisi kolaylıkları sağlanır.

Elektrikli Araçlar: Hız, Güç ve Sessizlik

Elektrikli araçlar, içten yanmalı motorlara göre daha çabuk tork üretebilme yeteneği sayesinde hemen hızlanır. Yani ilgili pedala bastığınızda elektrik motorları hızla güç üretir ve hareketi başlatır. Bu araçlar, düşük devirlerde yüksek tork üretebilir. Yani çekiş gücü, enerji tüketimi ve performans konusunda beklentileri karşılar. Elektrik enerjisiyle çalışan araçların öne çıkan özellikleri arasında alternatif şarj yöntemleri ve sessiz sürüş deneyimi de yer alır.

Elektrikli Araçların Pratikliği Nasıldır?

Elektrikli araç şarj ücreti ve süreci, modeller arasında değişiklik gösterir. Fakat genel anlamda elektrikli araç batarya ömrünün 12 ila 30 saat arasında değiştiği söylenebilir. Ayrıca elektrikli aracı şarj etmek için kullanabileceğiniz iki ayrı yol bulunur. Bunlardan ilki, yurt içinde ve dünyada sayısı hızla artan elektrikli araç şarj üniteleridir. Ayrıca elektrikli araç, evde şarj edilebilme özelliğine de sahiptir. Akıllı bataryayı evde doldurmak, standart 220 voltluk prizler üzerinden yaklaşık 8-9 saat sürer.

Elektrikli Araçların Hızlanma ve Sürüş Deneyimi Nasıldır?

İçten yanmalı motorlar, harcadıkları enerjinin yalnızca %30’u ila %35’ini tekerleklere aktarabilir. Kalan enerji ise ses, ısı ve titreşim gibi verimsiz etkilere dönüşür. Bireysel ve ticari elektrikli araç modellerinde ise %90’a kadar enerji dönüşümü vardır. Bu nedenle elektrikli taşıtlar, diğerlerine kıyasla daha sessizdir. Ayrıca bu araçlarda tepkime hızı son derece fazladır. EV modelleri, bataryadan gelen enerjinin çok azını kaybettiği için kullanıcılara sessiz sürüş ve seri hız değişimi gibi avantajlar sağlar.

Elektrikli Araçları Geleneksel Otomobillere Karşılaştırma

Elektrikli araçlar, görece az hareketli parça içerir. Karmaşık bir içten yanmalı motor sistemine sahip olmadığı için genellikle daha az bakım gerektirir. Böylelikle motor yağı değişimi, egzoz sistemi bakımı veya fren balatası kontrolü gibi geleneksel otomobillerde yaygın olan bazı sanayi süreçleri ortadan kalkar. Elektrikli araç yakıt tüketimi de nispeten daha avantajlıdır. Zira elektrik enerjisi, benzin ve dizel yakıtlara göre genellikle daha ucuzdur.

Elektrikli araçların enerji maliyetlerinin düşük olması, uzun vadede daha istikrarlı ve öngörülebilir masraflar anlamına gelir. Örneğin; yaklaşık 60 kWh kapasiteye sahip bir elektrikli aracın tam dolu şarj edilmesi, ev tipi elektrik tarifesiyle yaklaşık 204 TL'ye mal olur. Şehir içi kullanımda ortalama 100 km başına harcanan elektrik maliyeti ise yaklaşık 34 TL’dir.

Aynı aracın hızlı şarj istasyonlarında %80 doluma ulaşması ise yaklaşık 30-40 dakikalık bir zaman alır. Bu durumda enerji maliyeti daha yüksek olabilir. Zira bu gibi maliyetler, elektrik fiyatları ve kullanılan şarj yöntemine göre farklılık gösterebilir.

Elektrikli otomobil bakım masrafı, içten yanmalı motorlara sahip geleneksel araçlara kıyasla oldukça avantajlıdır. Elektrikli araçlarda motor yağı değişimi, egzoz sistemi bakımı veya debriyaj tamiri gibi masraflar söz konusu değildir. Basit yapısı ve daha az hareketli parça içermesi sayesinde bakım gereksinimi ve sıklığı azalır.  

Fren balataları gibi belirli parçaların ömrü, elektrikli araçlarda rejeneratif frenleme özelliği sayesinde uzar. Bu da hem bakım maliyetlerini düşürür hem de daha az parça değiştirme gereksinimi doğurur. Elektrikli araç sahipleri, bakım masraflarında avantaj sağlarken kasko maliyetlerinde de içten yanmalı araçlara göre tasarruf edebilir. Bazı sigorta şirketleri, elektrikli araçlara özel kasko paketleri sunar. İşletmeler için ise elektrikli ticari araç seçenekleri, düşük enerji ve bakım maliyetleri ile avantajlı bir çözüm sunar.

Elektrikli Araç Sahipliği Avantajları Nelerdir?

Benzin, mazot ve LPG gibi yakıtlar, küresel ekonomideki dalgalanmalardan hızlı etkilenir. Bu enerji kaynaklarının fiyatlarının her geçen gün artması, elektrikli araç yakıt maliyetini daha uygun hâle getirir. Öte yandan bu taşıtlar, basit motor yapısı sayesinde sizi yüklü elektrikli araç bakımı masraflarından kurtarır. Ayrıca EV modellerinde yer alan lityum iyon pillerin uzun ömürlü olması da bakım harcamalarını azaltır.

Elektrikli Araçlara Yönelik Vergi Avantajları Nasıldır?

Elektrikli araç vergi avantajları ile Türkiye’de sürdürülebilir ulaşımın desteklenmesi hedeflenir. İçten yanmalı motorlu araçlara kıyasla daha düşük Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) avantajlarından faydalanmak mümkündür.

Motor Gücü 160 kW’a Kadar Elektrikli Araç ÖTV Oranı:

• Vergisiz fiyatı 1.450.000 TL'ye kadar olanlar için %10'dur.
• Vergisiz fiyatı 1.450.000 TL'yi aşanlar için %40 olarak uygulanır.

160 kW’ı Geçen Araçlar:

• Vergisiz fiyatı 1.350.000 TL'ye kadar olanlar için ÖTV oranı %50'dir.
• Vergisiz fiyatı 1.350.000 TL'yi aşanlar için ÖTV oranı %60 olarak belirlenmiştir.

Bu düzenlemeler, elektrikli araçların daha düşük ÖTV oranlarına tabi olmasını sağlayarak kullanıcılar için önemli bir maliyet avantajı sunar. Elektrikli araç MTV oranları da içten yanmalı motorlu araçlara kıyasla daha düşüktür. MTV tutarı; aracın motor gücüne, yaşına ve piyasa değerine göre belirlenir.

Örneğin, 1-3 yaş arasında ve 70 kW motor gücüne kadar olan bir elektrikli araç için yıllık MTV tutarı 2024 itibarıyla yaklaşık 1.007 TL’dir. Elektrikli araçlarda KDV oranı %20 olarak uygulanan KDV oranı ise içten yanmalı araçlarla aynıdır.

Elektrikli araç kredisi ve taşıt kredisi gibi finansman seçenekleri ile bu tür vergi kolaylıklarından faydalanarak araç sahibi olabilirsiniz. Pek çok banka, elektrikli araçlar için özel taşıt kredisi avantajları sunar.

Elektrikli Araçların Dezavantajları Nelerdir?

Elektrikli araçlar, çevre dostu özellikleri ve düşük işletme maliyetleriyle öne çıkar. Ancak ilgili araçların birtakım olumsuz yönlerinin bulunduğu da unutulmamalıdır. Elektrikli araç dezavantajları şöyle sıralanabilir: 

• Sınırlı Menzil ve Şarj Altyapısı: Elektrikli araçların menzili, batarya kapasitesine bağlı olarak genellikle 150 ila 500 kilometre arasında değişmir. Uzun mesafeli yolculuklarda, mevcut şarj istasyonlarının yetersizliği ve şarj sürelerinin uzunluğu, kullanıcılar için zorluk yaratabilir. Türkiye'de şarj altyapısı gelişmekte olsa da henüz içten yanmalı motorlu araçların yakıt istasyonları kadar yaygın değildir.
• Yüksek Satın Alma Maliyeti: Başlangıç seviyesi elektrikli araç fiyatları, benzer özelliklere sahip içten yanmalı motorlu araçlara göre daha yüksektir. Bu durum, batarya teknolojisinin maliyetinden kaynaklanır. Ancak uzun vadede düşük enerji ve bakım maliyetleri sayesinde toplam sahip olma maliyeti dengelenebilir.
• Şarj Süreleri: Ev tipi prizlerle yapılan şarj işlemleri 8-12 saat arasında sürerken hızlı şarj istasyonlarında bu süre 30-60 dakikaya düşer. Yine de içten yanmalı motorlu araçların yakıt dolum süreleriyle karşılaştırıldığında, şarj süreleri kullanıcılar için zaman kaybına neden olabilir.
• Batarya Ömrü ve Değişim Maliyeti: Elektrikli araç batarya ömrü, genellikle 8-10 yıl arasında değişir. Batarya performansının zamanla azalması, menzil kaybına yol açabilir. Batarya değişim maliyetleri ise yüksek olabilir. Ancak teknolojinin gelişmesiyle birlikte bu maliyetlerin düşmesi muhtemeldir. 
• Sınırlı Model Seçeneği: Piyasada sunulan elektrikli araç modelleri, içten yanmalı motorlu araçlara göre daha sınırlıdır. Özellikle belirli segmentlerde ve fiyat aralıklarında seçeneklerin az olması, tüketicilerin tercihlerini kısıtlayabilir.

Elektrikli araçların dezavantajları, teknolojinin ilerlemesi ve altyapının gelişmesiyle birlikte zamanla azalacaktır. Ancak mevcut durumda bu faktörler, potansiyel alıcıların kararlarını etkileyebilir.

Elektrikli Araçlar Hakkında Yenilikler Nelerdir?

Elektrikli araçlar, otomobil endüstrisinde hızla büyüyen bir segmenti temsil eder. Çevresel farkındalık, elektrikli araç talebini artırmış ve otomobil üreticilerini bu alana daha fazla yatırım yapmaya teşvik etmiştir. Bu kapsamda batarya, şarj altyapısı, otonom sürüş yetenekleri ve verimlilik konularında sürekli olarak inovasyonlar gerçekleştirilir. Yüksek kapasiteli bataryalar ve hızlı dolum sağlayan elektrikli araç şarj istasyonu gibi gelişmeler, bu alanda devrim yaratacak çalışmalardan yalnızca bazılarıdır. Ayrıca otonom sürüş teknolojileriyle elektrikli araçlar, trafik kazalarını azaltmayı ve yolculuk deneyimini iyileştirmeyi de vadeder. Siz de faiz oranlarını ve aylık ödeme miktarlarını detaylı incelemek için HangiKredi’nin sunduğu kredi hesaplama araçlarından yararlanarak bütçenize en uygun elektrikli araç için kredi planını oluşturabilirsiniz.

Notlar:

*Dakikadaki devir sayısı, bir motorun ne kadar hızlı döndüğünü ifade eden ölçü birimidir.