Yatırım Araçları

Yatırımcıların henüz borsada işlem görmemiş menkul kıymetlere eriştiği ilk aşama yalnızca alım-satım değil doğrudan sermaye aktarımının gerçekleştiği finansal köprüdür. Şirketler birincil piyasada paylarını yatırımcılara sunarak yeni kaynak yaratırken, yatırımcılar da daha erken aşamada ortaklık şansı elde ederler. Birincil piyasa, halka arz süreçlerinin temelini oluşturur. Şirketin kasasına giren fonlar; doğrudan büyüme, borç kapama ya da yeni yatırımlara yönlendirilir. Bu nedenle yatırım araçlarının ilk durağı olan birincil piyasayı doğru anlamak, uzun vadeli stratejiler geliştirmek isteyen yatırımcılar için oldukça önemlidir.
 

Borsada yatırım yaparken aynı fiyata sahip iki yatırımcının neden farklı tutarlarda işlem gerçekleştirdiğini anlamak, pozisyon büyüklüğünü doğru yorumlamaktan geçer. Yatırım kararları alınırken çoğu zaman yalnızca hisse fiyatı dikkate alınsa da alınacak lot miktarı portföyün büyüklüğünü ve risk düzeyini doğrudan etkiler. Lot sayısı, işlem hacminden temettü hakkına kadar birçok kritik noktayı belirler. Bu nedenle “lot” kavramını doğru anlamak hem yeni başlayan yatırımcılar hem de stratejisini büyütmek isteyenler için büyük önem taşır.

Bankacılık ve yatırım işlemlerinde, talimat verdiğiniz anla işlemin hesabınıza yansıdığı tarih arasında oluşan farkın nedenini anlamak, getiri hesaplamalarında büyük önem taşır. Bankacılık işlemlerinde tarihlerin birbirine karışması çoğu zaman fark edilmeyen ama sonucu doğrudan etkileyen bir detaydır. Para gönderme, fon alım-satımı ya da hisse yatırımı gibi işlemlerde, gün içinde verilen talimatların etkisi bazen saatlerce hatta günlerce gecikebilir. Bu zaman farkı yalnızca işlem saatiyle değil sistemlerin işlemi ne zaman geçerli saydığıyla da ilgilidir. Özellikle kazanç ya da maliyet hesabı yapılırken bu farkın neden ve nasıl oluştuğunu bilmek önemlidir.

Bir ülkenin ekonomik istikrarını değerlendirmek için dış ticaret kadar döviz giriş-çıkış dengesini izlemek de kritik önemdedir. Ekonomik göstergeler arasında yer alan cari denge, ülkenin dış dünyayla olan ekonomik ilişkilerinin net sonucunu ortaya koyar. Yalnızca ihracat ve ithalat dengesinden ibaret olmayan bu kavram; hizmet gelirleri, gelir transferleri ve karşılıksız döviz akışlarını da kapsar. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde makroekonomik istikrarın sürdürülmesi açısından cari açık ya da fazlanın ne ölçüde oluştuğu, döviz kuru hareketlerinden yatırımcı güvenine kadar birçok faktörü etkileyebilir.

Piyasalarda riskin yönünü tahmin etmek kadar bu riske karşı ne tür önlemler alınacağı da yatırım kararlarında belirleyici rol oynar. Yatırım kararları sadece kazanç beklentisiyle değil aynı zamanda olası kayıpların nasıl sınırlanacağı düşünülerek alınır. Finansal piyasalarda dalgalanma riski yüksek olduğunda yatırımcılar bu belirsizliği minimize etmek için çeşitli stratejilere başvurur. Bu stratejilerden biri olan hedge işlemi farklı varlıklar arasında denge kurarak olası zararları sınırlandırmayı hedefler. Döviz kuru, faiz oranı ya da emtia fiyatlarındaki ani değişimler karşısında alınan önlemler, bireysel yatırımcıdan ihracatçı firmalara kadar geniş bir kesim tarafından uygulanabilir.

Piyasada fiyatın gerçekten hangi seviyede dengeye geldiğini anlamak için gözle görülmeyen ama etkisi yüksek mekanizmaları tanımak gerekir. Borsa işlemlerinde fiyatların sağlıklı oluşması sadece arz ve talep dengesine değil aynı zamanda işlem sistemlerinin arka planda nasıl çalıştığına da bağlıdır. Özellikle açılış ve kapanış seanslarında belirli bir dengeyi sağlamak adına devreye giren dengeleyici emirler, görünmeyen ama düzenleyici rol üstlenirler. Yatırımcılar bu emirleri sistemde doğrudan görmese de etkilerini hisse senedi fiyatlarının istikrarında ve seans içi volatilitenin sınırlanmasında net şekilde hissederler.

Belirsizliğin arttığı, yatırım kararlarının ertelendiği dönemlerde konsolidasyon yalnızca bir bekleyiş değil olası bir hareketin sinyali olabilir. Konsolidasyon süreci, finansal piyasalarda yön arayışının belirginleştiği geçiş evrelerinden biridir. Fiyatlar dar bir aralıkta yatay seyir izlerken yatırımcılar bu sıkışmanın ardından gelebilecek güçlü kırılımı beklerler. Ayrıca teknik analistler için karar alma sürecinde kritik veriler sunan dönem; hacim değişimleri, formasyon oluşumları ve destek-direnç hareketleriyle dikkatle takip edilir.